Brak winnych w sprawie „Prestige”, katastrofy ekologicznej u wybrzeży Hiszpanii

Marea negra en una playa gallega. Foto de Wikimedia Commons con licencia CC by SA 3.0

Zalane czarną oleistą mazią plaże Galicji. Zdjęcie zaczerpnięte z  Wikimedia Commons, za zezwoleniem CC by SA 3.0

13 listopada 2002 roku tankowiec Prestige, przewożący ropę naftową, zatonął u wybrzeży Galicji, w północnej Hiszpanii, powodując wyciek substancji toksycznej. W wyniku tej jednej z najgorszych katastrof ekologicznych w historii, skażeniu uległy nadmorskie obszary Francji oraz atlantyckie wybrzeża Hiszpanii.

11 lat później, po 10 latach dochodzenia i 9 miesięcznym procesie, galicyjski Sąd Najwyższy oczyścił z zarzutów o przestępstwo przeciwko środowisku trzech oskarżonych: kapitana statku, Apostolosa Mangourasa; starszego mechanika, Nicolaosa Argyropoulosa oraz ówczesnego szefa hiszpańskiej marynarki handlowej, José Luisa Lópeza Sorsy. Czwarty oskarżony, oficer nawigacyjny tankowca nadal przebywa w ukryciu.

Katastrofa nastąpiła, kiedy to w okolicach „Wybrzeża śmierci” w wyniku nieznanych okoliczności jeden ze zbiorników ropy naftowej uległ uszkodzeniu. Kapitan statku poprosił władze hiszpańskie o pozwolenie na wpłynięcie do portu, które w obawie przed skażeniem nie zostało wydane. Podobna sytuacja miała miejsce w przypadku władz Portugalii i Francji. W ostateczności kapitan był zmuszony zawrócić – uszkodzony już przy kadłubie tankowiec – na głębokie wody, gdzie na skutek złych warunków pogodowych statek zatonął, co zaowocowało wyciekiem ropy naftowej.   

El petrolero Prestige a punto de hundirse tras partirse en dos. Foto del blog Ecología Verde con licencia CC by NC 3.0

Tankowiec Prestige przed zatonięciem przełamał się w pół. Zdjęcie zaczerpnięte z blogu Ecología Verde, za zezwoleniem CC by NC 3.0

Na hiszpańskim blogu El ojo Sostenible (Oko równowagi ekologicznej) tak opisano sytuację:

  • La catástrofe del Prestige fue la mayor catástrofe de este tipo ocurrida en Europa y la segunda del mundo después de Exxon Valdez en Alaska.
  • 2.000 km de costa se vieron afectadas y entre 250.000 y 300.000 aves murieron.
  • El coste supuso más de 10.000 millones de euros.
  • Zatonięcie tankowca Prestige to największa katastrofa ekologiczna w Europie i druga co do wielkości na świecie, zaraz za Exxon Valdez na Alasce.
  • Ropa rozlała się na 2 tysiącach kilometrów wybrzeża morskiego, zginęło od 250 do 300 tysięcy ptaków.
  • Koszta oczyszczania sięgnęły 10 miliardów euro.

Wyrok uniewinniający odbił się szerokim echem na całym świecie, pisały o tym Al Jazeera [ang.], The Telegraph [ang.], The Times [ang.], BBC [ang.], The New York Times [ang.], Le Monde [fr.] and Der Spiegel [niem.]. Decyzja sądu oburzyła  również obywateli Hiszpanii, którzy dali upust swojej frustracji na portalach mediów społecznych. Na Tweeterze „Pretige”  przez kilka dni był dominującym tematem: 

Proces Prestige: od „wszyscy do więzienia” do „wszyscy uniewinieni”. Niech żyje wino!

Prestige popełnił samobójstwo.

Gonzalo Semprún opublikował na Tweeterze polityczną kreskówkę Manela Fontdevila, na której przedstawiono sędziego opuszczającego budynek galicyjskiego Sądu Najwyższego. Zza rogu wyglądają pokryte ropą ptaki. Jeden pyta: „Jaki mówiłeś był tytuł tego filmu?”, na co drugi odpowiada: „Ptaki”:

Manel Fontdevila: Nie ma winnych w sprawie katastrofy tankowca Prestige

W niektórych tweetach porównywano rozbieżności istniejące w hiszpańskim systemie prawnym. Aba Martín Tutor przywołał przypadek rowerzysty z Sabadell, który został ukarany grzywną w wysokości 100 euro za jedzenie rogala podczas jazdy na rowerze:

W tym kraju są sami idioci. 200 euro grzywny dla rowerzysty jedzącego rogala na rowerze, a nic za katastrofę Prestige.

Użytkowniczka Tweetera, Verónica porównała sytuację do toczącego się w Gironie procesu pianistki, oskarżonej przez sąsiadkę z dołu o zakłócanie spokoju, które to rzekomo powoduje urazy natury psychicznej. Oskarżyciel sądowy początkowo wystąpił o karę 5 lat pozbawienia wolności, ale ostatecznie zredukował swoje żądanie do 20 miesięcy:

Granie #na pianinie: zakłócanie spokoju i kara siedmiu lat pozbawienia wolności. Tankowiec Prestige zrzuca 63 tysiące ton ropy naftowej, ale to nie jest przestępstwo. #verguenzadejusticia

Pablo Correas Tébar przywołał przypadek 5 osób, którym grozi 5 lat pozbawienia wolności pod zarzutem agresji w stosunku do policjantów podczas protestu przeciwko zmniejszeniu dotacji budżetowych na edukację:

Nie znaleziono winnego w procesie Prestige, ale za obronę szkolnictwa publicznego – 4 lata więzienia #MarcaEspaña [Hiszpańska Marka]

Iván Pandora na swoim hiszpańskojęzycznym blogu La Caja de Pandora (Puszka Pandory) opublikował następującą wypowiedź:

Un grupo de voluntarios trabaja, en la localidad de Muxía, en la limpieza del fuel vertido por el petrolero 'Prestige'. Foto de eldiario.es con licencia CC by SA

 

Parece que el hecho de que ese barco (monocasco) – que según los expertos era muy anticuado y con medidas de seguridad más que precarias – tuviera permiso para navegar por las costas gallegas no es punible.

La controvertida decisión de alejar el barco y esparcir el fuel durante horas por toda la costa, tampoco.

La pésima gestión del gobierno y la lentitud por no decir inoperancia, parece que no merece ninguna disculpa oficial.

 

Okazuje się, że w tym przypadku nikt nie jest karalny. A to dlatego, że ten jednokadłubowy i – jak podają eksperci – bardzo stary i nie wyposażony w odpowiednie środki bezpieczeństwa – tankowiec miał pozwolenie na przepłynięcie wzdłuż galicyjskiego wybrzeża.

Co więcej, nie podlega karze kontrowersyjna decyzja odholowania statku od wybrzeża, w następstwie czego ropa naftowa rozlewała się godzinami po okolicznych wodach.  

Pomimo nieumiejętności w pokierowaniu całą sytuacją, opieszałości a może nawet braku kompetencji, władze nawet nie raczyły wystosować oficjalnych przeprosin.

Blogger Juantxo López de Uralde narzekał, że w nie wniesiono żadnego oskarżenia przeciwko tym, na których tak naprawdę spoczywa główna odpowiedzialność za katastrofę:

Ya al juicio se llegó sin que ninguno de los responsables políticos reales de aquella tragedia se sentaran en el banquillo. (…) Pero no sólo nos llama la atención la falta de políticos, sino también hay que preguntarse cómo es posible que ninguno de los responsables del fuel, del flete, de las compañías propietarias del buque… se sentaran en el banquillo. Pero es muy doloroso que quede impune la negligencia criminal de aquellos que mandaron el barco “al quinto pino”.

Proces zakończono. Nawet jedna osoba politycznie odpowiedzialna za tą tragedię nie znalazła się na ławie oskarżonych (…). Ale nie mamy na myśli tylko polityków. Należy zadać pytanie, jak to się stało, że nikt spośród odpowiedzialnych za paliwo, ładunek, nikt z firmy transportowej nie zasiadł na ławie oskarżonych. Jednak najbardziej bolesne jest to, że nie ukarano zaniedbania jakiego dopuścili się ci, którzy wysłali tankowiec na morze.  

Utworzona w reakcji na katastrofę, grupa aktywistów ekologicznych, Nunca Máis  zdecydowała się nie odwoływać od wyroku sądu, podobnie jak stowarzyszenie miejscowych rybaków. Przyczyną są wysokie koszta sądowe [hiszp.]. Jak podaje El Confidencial [hiszp.] podatnicy są tymi, którzy na tym wszystkim ucierpią najbardziej:

Voluntarios limpiando la playa de Carnota (La Coruña). Captura de pantalla del vídeo «Historias del Chapapote» con licencia CC by SA 3.0

Woluntariusze oczyszczający plażę w Carnota (La Coruña). Zrzut ekranowy z filmu zatytuowanego«Historias del Chapapote» [Opowieści o smole], za zezwoleniem CC by SA 3.0

La sentencia considera que los únicos tres procesados por el accidente no incurrieron en ningún delito, por lo que no se le puede exigir responsabilidad civil a nadie. La consecuencia más importante es que los seguros del armador no cubrirán los gastos que generaron las labores de regeneración de la costa. (…) La Fiscalía cifró en 4.328 millones de euros los gastos y los daños generados (…). Pero el dictamen anula cualquier reclamación económica.

Wyrok oznacza, że skoro trzech oskarżonych o katastrofę zostało uniewinnionych, to znaczy że nikt nie może być pociągnięty do odpowiedzialności cywilnej. Najważniejsze jednak jest to, że firma ubezpieczeniowa nie pokryje kosztów związanych z oczyszczaniem plaż. Jak podał prokurator, będzie to kosztowało około 4.328 miliardów euro. Ale orzeczenie sądu odbiera nam prawo do jakichkolwiek roszczeń natury finansowej. 

Co więcej, koszta mogą wzrosnąć, jeżeli Francja zrealizuje plan [hiszp.] ponownego przedstawienia Krajowemu Sądowi Najwyższemu sprawozdania, przygotowanego przez związek ochrony wybrzeża z Las Landas. Raport ten zawiera spis szkód zaistniałych na terenie Francji, w następstwie katastrofy tankowca Prestige. Ich prawnik, Renaud Lahitète poinformował:

Lo presentamos al día siguiente de llegar fuel a nuestras costas por precaución, para poder actuar en caso de que se dictaminase que no había delito penal, como así lo dice ahora la sentencia.

Dzień po tym, jak ropa dotarła do naszych wybrzeży przedstawiliśmy ten raport, jako zabezpieczenie, na wypadek gdyby nikogo nie pociągnięto do odpowiedzialności karnej. Co właśnie nastąpiło.

Z punktu widzenia Greenpeace decyzja sądu jawi sią jako „przyzwolenie na narażanie zarówno środowiska, jak i obywateli na szkody przez przemysł naftowy”. Dyrektor organizacji, María José Caballero, oświadczyła [hiszp.]:

La sentencia demuestra que en España no estamos preparados para juzgar una catástrofe medioambiental, ni para condenarla, ni para defender el medio ambiente.

Wyrok sądu galicyjskiego potwierdza, że wciąż nie jesteśmy gotowi na rozpatrywanie katastrof ekologicznych w sądzie, bez względu na to czy chodziłoby o ich potępienie, czy też ochronę środowiska.

Rozpocznij dyskusję

Autorzy, proszę Zaloguj »

Wskazówki

  • Wszystkie komentarze są moderowane. Nie wysyłaj komentarza więcej niż raz, gdyż może to zostać zinterpretowane jako spam.
  • Prosimy, traktuj innych z szacunkiem. Komentarze nieprzywoite, obraźliwe lub atakujące inne osoby nie będą publikowane.