Niobit, znany także jako kolumbit, jest jednym z najczęściej wykorzystywanych metali na świecie, a Brazylia posiada największe na świecie złoża tego minerału. Jednak eksploatacja i wydobycie niobitu w Brazylii rodzi pytania dotyczące łącznych zysków uzyskanych z tego tytułu przez firmy prywatne i organizacje państwowe.

Według blogu Nióbio do Brasil [pt.] całkowicie poświęconemu niobitowi:

a aplicação mais importante do nióbio é como elemento de liga para conferir melhoria de propriedades em produtos de aço, especialmente nos aços de alta resistência e baixa liga usados na fabricação de automóveis e de tubulações para transmissão de gás sob alta pressão.

Rycina z Układu Okresowego Pierwiastów przedstawiająca Nioba, bohatera mitologi greckiej, który zainspirował nazwanie wartości pierwiastka Nb41 niobem. Prawa autorskie Annette Haines (publikacja za zgodą autora).

Zasoby niobitu

Ten plastyczny metal, reprezentowany przez symbol Nb i liczbę atomową 41 i posiadający wysoką wytrzymałość, jest wykorzystywany w silnikach odrzutowych, przemyśle morskim oraz do produkcji dużej średnicy rur używanych w przemyśle budowlanym. Z powodu rosnącego zapotrzebowania i zużycia w ostatnich pięciu latach wartość tego metalu uległa zmianie.

Według danych opublikowanych przez rząd amerykański, Brazylia posiada około 95% światowych zasobów tego metalu występujących głównie w stanach Minas Gerais, Amazonas i Goiás. Roberto Silva, autor strony Economia BR, pisze [pt]:

analisando o total de reservas nacionais de nióbio, (…) com relação a soma de suas reservas medidas, indicadas e inferidas, aponta em primeiro lugar o Amazonas, cujas reservas de nióbio apresentam 82,7% do total do país e estão localizadas no município de São Gabriel da Cachoeira.

Rudę tego żelaza wyceniono na wartość 44 dolarów amerykańskich za kilogram. Dla porównania w 2007 roku średnia wartość rynkowa tego metalu to 52 dolary amerykańskie za kilogram.

Zdjęcie zrobione przez Grega Robsona, dostępne na domenie publicznej (CC BY-SA 2.0)

Światową produkcję niobitu w 2006 roku oszacowano na 59,900 ton, z czego Brazylia wyprodokowała 56,000 ton. W artykule opublikowanym ostatnio na stronie kanadyjskiej firmy wydobywczej Taseko Mines Limited czytamy:

Mamy do czynienia z rosnącym zapotrzebowaniem na niobit. Roczne światowe zużycie żelaza z niobitem przekracza 200 milionów funtów i rośnie 5-7% na rok.

Dwa milony funtów rocznie odpowiada około 90,718 tonom. W czasie gdy średnia cena rynkowa tego surowca w ciągu ostatnich pięciu lat spadła, wydobycie i zużycie niobitu na całym świecie wzrosło.

Pytania o wycenianie

W artykule napisanym przez Victora Tagora dla magazynu przemysłowego Revista Meio Ambiente [pt], który zwraca uwage na strategiczną rolę jaką niobit spełnia w brazylijskiej ekonomii, znajdujemy informacje:

fontes dignas de atenção indicam que o minério de nióbio bruto era comprado no garimpo a 400 reais/quilo, cerca de U$ 255,00/quilo (à taxa de câmbio atual e atualizada a inflação do dólar)

Kawałek superprzewodzącego kabla wykonanego ze stopu niobitowo-tytanowego. Zdjęcie użydkownika Flickr Swamibu (CC BY-NC 2.0)

Pomimo tego, że wartość rynkowa tego metalu znacząco przekracza międzynarodowe wskażniki, autor wnioskuje, że:

se o Brasil exportasse o minério de nióbio a esse preço, o valor anual seria US$ 15.300.000.000 (quinze bilhões, trezentos milhões de dólares). Se confrontarmos essa cifra com a estatística oficial, ficaremos abismados ao ver que nela consta o total de US$ 16,3 milhões (0,1% daquele valor), e o peso de 515 toneladas ( menos de 1% do consumo mundial).

Nawet gdy do naszych kalkulacji użyjemy wartość 44 dolarów za kilogram jako podstawę, biorąc pod uwagę 95% udział Brazylii w światowej produkcji, powinniśmy otrzymać sumę 3,792,000,000 dolarów na rok. Tak duże wahania cenowe w dużej mierze związane są z faktem, że metal ten nie jest wyceniany na rynku towarowym takim jak Londyńska Giełda Metali, a jedynie poprzez ustalanie cen pomiędzy firmami w czasie transakcji.

Kopalnia Niobitu w Araxá, okręg Minas Gerais. Zdjęcie Revista Decifra-me.

Na stronie magazynu Revista Decifra-me’s, lekarz i prezes Sistema Raiz da Vida Edvaldo Tavares wyjaśnia [pt],

Nas jazidas de Catalão e Araxá o nióbio bruto, extraído da mina, custa 228,57 dólares e é vendido no exterior, refinado, por 90 dólares. Como é que pode ocorrer tal tipo de transação comercial com total prejuízo para a população do país, é muito descaso com as questões do país e o desinteresse com o bem-estar do povo brasileiro.

Na stronie [pt] Ministerstwa Rozwoju, Przemysłu i Handlu Zagranicznego znajdujemy dane dotyczące bilansu handlowego Brazylii, zawierające łączną wartość eksportu towarów – w śród nich rudę żelaza i aluminium. Niobit nie jest tu wyszczególniony.

Niewątpliwie musimy wziąść pod uwagę, że każda eksploatacja minerałów pociąga za sobą różnego rodzaju koszty związane z wykorzystaniem środowiska oraz negatywnymi skutkami społecznymi. Jednak, w obliczu ogromnego bogactwa naturalnego Brazylii, wydaje się nieuniknione odpowiedzieć na pytanie kto jest wykorzystywany przez niobit.