Ten artykuł jest częścią specjalnego wydania: Forest Focus: Amazonia i Prawa ludów tubylczych.

Pomimo głosów sprzeciwu ze strony mieszkańców z wielu regionów Brazylii – szczególnie rdzennych mieszkańców i osadników regionu Volta Grande do Xingu, których w największym stopniu dotknie budowa hydroelektrowni na zaporze – rząd nie zrezygnował jeszcze z projektu Belo Monte. Budowa hydroelektrowni rozpoczęła się pod koniec czerwca tego roku; ocenia się, że może się ona stać trzecią co do wielkości na świecie elektrownią wodną.

Brazylijska agencja prasowa, Agência Brasil, poinformowała 1 lipca [port.], że budowa została rozpoczęta 23 czerwca. Tydzień później, 7 lipca, członkowie pozarządowej organizacji Xingu Vivo udali się na miejsce budowy, by przyjrzeć się pierwszym działaniom. Informują oni na Twitterze:

@xinguvivo: São 40 homens trabalhando desde a semana passada e a expectativa p/ a próxima semana é de que serão 400. E + 40 máquinas novas. #BeloMonte

Tego samego dnia, widziano dziesięć pojazdów budowlanych [port.] na terenie przeznaczonym na zakwaterowanie przyszłych pracowników.

Społeczności tubylcze demonstrują przeciwko Belo Monte, czerwiec, 2011. Zdjęcie autorstwa Pedro_dm_Ribeiro na Flickr (CC-BY-NC 2.0).

W przeddzień, 6 czerwca, 6 300 kobiet z całego stanu Pará zebrało się w stolicy, Belém podczas Kongresu Kobiet z terenów wiejskich i miast. Grupa Xingu Vivo miała jednego przedstawiciela podczas wydarzenia, który opublikował na Twitterze słowa przywódczyni ludu Kayapó:

@xinguvivo: Kayapó Tuíra: “só a unidade entre povos contra #BeloMonte poderá nos levar a vitória”. Discurso curto, mas muito denso

Tego samego dnia, mieszkaniec Bahia, Antônio Freitas (@tunynfreitas), poinformował na Twitterze, że budowa zapory zbiera pierwsze żniwo w mieście Altamira. Rodziny, które były zmuszone do opuszczenia swoich terenów z powodu powodzi, nie mogły wynająć domów w mieście; te rodziny, które postanowiły zająć opuszczone tereny, zostały powstrzymane przez policję. Antônio pisze:

@tunynfreitas: Construção de Belo Monte está aumentando os preços de aluguel em Altamira, Povo quer ocupar terreno sem uso, Polícia bate em manifestante

Debata nie trafiła jeszcze do mediów.

Jedenastego lipca, Priscila Costa (@PriscilaCosta4) uświadamia wszystkich na Twitterze:

Protestujący przeciwko Belo Monte w San Paulo, 19 czerwiec. Zdjęcie autorstwa Pedro_dm_Ribeiro, na Flickr (CC-BY-NC 2.0).

@PriscilaCosta4: Nós temos o poder de autodestruição, vamos cuidar um pouco que seja do que nos resta, o planeta corre perigo! Diga não a Usina Belo Monte!

2 czerwca, podczas seminarium przygotowawczego w związku z Krajowym Zjazdem Studentów Kierunków Komunikacji ( the National Meeting of Communication Students – Encontro Nacional de Estudantes de Comunicação – ENECOM), profesor ekonomii, Eduardo Costa skrytykował traktowanie [port.] lasów deszczowych Amazonii jako atutu w rozgrywkach ekonomicznych:

O governo olha para a Amazônia ainda como uma eterna fornecedora de matéria-prima para o restante do país. Qual o papel o governo está relegando à Amazônia?

Uważa on, że dyskusja na ten temat wśród społeczności jest żywa, podczas gdy media milczą; jako że sprawa nie została ukazana przez krajowe media główne, większość mieszkańców pozostaje nieświadoma problemu.

Dyskusje o Belo Monte stały się tematem przewodnim tegorocznego Krajowego Zjazdu Studentów, którzy organizowali demonstracje przeciwko hydroelektrowni w Belém:

@EnecomPA: O Ato do #Enecom2011 terá como tema Belo Monte. Por isso, siga @xinguvivo e leia mais aqui: http://migre.me/5cQL8 e http://migre.me/5cQMr

Protestujący przeciwko Belo Monte czerwiec 2011. Zdjęcie autorstwa Marisa Meliani, na Flickr (CC-BY-NC-SA 2.0.).

Aktywiści z Salvadoru, Rio de Janeiro, Belém, Manaus, Porto Alegre i San Paulo czy nawet Londynu wyszli na ulice w sobotę, 17 lipca, by zaprotestować przeciwko Zaporze Belo Monte i jej skutkom społecznym i środowiskowym. Niektórzy sprzeciwili się też nowemu projektowi, Forestry Code, który zatwierdzony przez Izbę Deputowanych, jest obecnie rozpatrywany przez Senat.

17 lipca, Brazylijski Ruch na Rzecz Życia Lasów (Movement Brazil for Life in the Forests – (Movimento Brasil pela Vida nas Florestas) zorganizował protest siedzący [port.] na najbardziej ruchliwych skrzyżowaniach San Paulo, takich jak Paulista czy Brigadeiro Luís Antonio. Według informacji na stronie organizacji, około 500 aktywistów siedziało na skrzyżowaniach, trzymając transparenty, „śpiewając i manifestując swój sprzeciw wobec Belo Monte i zmian w Forestry Code przez ponad 20 minut”.

Poniżej dostępny jest film, ukazujący marsz; zobacz również zdjęcia z protestu siedzącego.

Kontrowersje wokół produkcji energii

Global Voices śledzi sytuację hydroelektrowni w Belo Monte, odkąd projekt stał się tematem dyskusji w 2010 roku. Telma Monteiro, specjalistka do spraw licencji środowiskowych opublikowała na swoim blogu analizę [port.] dziesięcioletniego planu energetycznego Brazylii (Plano Decenal de Energia – PDE), który jeszcze pogarsza sytuację.

Poza terenami Belo Monte, Tapajós, Madeira i Tocantins, rząd planuje W Brazylii budowę co najmniej 24 hydroelektrowni w latach 2016-2020, z czego 10 z nich położonych będzie w Amazonii. W wywiadzie z IHU (Instituto Humanitas Unisinos) Monteiro krytykuje politykę rządu:

O governo brasileiro pretende lançar mão dos recursos naturais – exportando-os como commodities – para se transformar na quinta maior economia do mundo.

Przez pewien okres, IBAMA (Brazylijski instytut środowiska i źródeł odnawialnych) odmawiał wydania licencji dla projektu Belo Monte, co doprowadziło do wewnętrznych napięć w instytucie. Decyzja została zmieniona, kiedy stanowisko objął obecny dyrektor Curt Trennepohl.

W połowie czerwca 2011 roku, Trennepohl udzielił wywiadu na temat Belo Monte australijskiej stacji telewizyjnej. Dialog zarejestrowany bez jego zgody ujawnił jego podejście do środowiska i rdzennych mieszkańców Amazonii. Wywiad wyciekł do mediów i dziennikarz Gustavo Barreto napisał o nim na swoim blogu [port.]:

Indagado pela repórter se sua função seria de “cuidar do ambiente”, ele respondeu: “Não, meu trabalho é minimizar os impactos”.
Irritado com o tom recriminatório adotado pela jornalista, Trennepohl rebateu: “Vocês têm os aborígenes lá e não os respeitam”. Ouviu de réplica: “Então vocês vão fazer com os índios a mesma coisa que nós fizemos com os aborígines?”, para em seguida confirmar: “Sim, sim”.

20 sierpnia, dzień protestów

Ulotki zachęcają wszystkich do wzięcia udziału w światowych demonstracjach przeciwko Belo Monte.

Ulotki zachęcają wszystkich do wzięcia udziału w światowych demonstracjach przeciwko Belo Monte.

Pomimo rozpoczęcia budowy, walka trwa nadal. W sobotę, 20 sierpnia, planowane są protesty przeciwko Zaporze Belo Monte jak również przeciwko nowemu projektowi Forestry Code w 10 miastach Brazylii i 16 krajach [port.].

Miesiąc temu, autor Global Voices, Diego Casaes tweetował:

@diegocasaes: Impossível que não haja uma alternativa à Belo Monte. I mean, seriously? Não tem UMA solução mais sustentável p/ prover energia p/ o Brasil?

I to jest właśnie pytanie, które demonstranci chcą zadać rządowi i innym Brazylijczykom.
Ten artykuł jest częścią specjalnego wydania: Forest Focus: Amazonia i Prawa ludów tubylczych.