Nigdy tak naprawdę nie rozumiałem, jakim wyzwaniem jest nauka języka francuskiego, dopóki moja dziewczyna nie postanowiła poznać tego języka. Zadawała mi – osobie francuskojęzycznej od urodzenia – pytania, na które nie znałem odpowiedzi.
Moja dziewczyna mówi po mandaryńsku i angielsku. Gdy z każdym dniem zadawała mi coraz więcej pytań, zacząłem zdawać sobie sprawę, w jakim stopniu język, z którym dorastałem na Madagaskarze, jest pełny wyjątków. Nauka nowego języka może okazać się zniechęcająca dla początkujących, ale dla tych, którzy wylądowali we Francji i zaczynają od zera, nauka francuskiego może być szczególnie ciężka.
Francuski był ważny jako lingua franca do połowy XX wieku, ale potem jego wpływ zaczął maleć. Niektórzy eksperci przypisują kres znaczenia języka francuskiego na świecie [ang] złożoności języka.
Przez lata wiele razy próbowano zreformować i uprościć język francuski zwłaszcza na poziomie ortografii, ale próby te były ignorowane przez większość. Wersja, wprowadzona w 1990 roku, ustaliła reguły ogólne i listę zmodyfikowanych słów, mimo że instytucje wprowadzały je bardzo powoli [ang].
Tymczasem, globalny wpływ języka francuskiego na świecie nie powinien być ignorowany. Szacuje się, że francuski, używany jako język ojczysty we Francji, Monako, w regionach francuskojęzycznych Szwajcarii, w Walonii oraz Brukseli w Belgii, i w niektórych częściach Kanady oraz Stanów Zjednoczonych, ma 115 milionów rodzimych użytkowników. 190 milionów więcej posługuje się francuskim jako drugim językiem, a w 29 krajach jest on przyjęty jako język urzędowy. Największa liczba użytkowników francuskiego jako drugiego języka znajduje się we francuskojęzycznej Afryce, największy skupisko osób francuskojęzycznych znajduje się w Republice Konga (32 miliony) i w Kamerunie (7,2 milionów).
Dobrym przykładem jego wpływu jest zakres działania Alliance Française, organizacji międzynarodowej non-profit, która ma na celu promowanie języka i kultury francuskiej na całym świecie. Każdego roku 450 000 osób w różnym wieku bierze udział w kursach francuskiego w Alliance Francaise w 136 krajach.
Pozostaje pytanie: jak uczyć się francuskiego, w porównaniu do innych języków? Zadaliśmy to pytaniu kilku członkom rodziny Global Voices, prosząc ich także o podzielenie się kilkoma radami dla początkujących. Oto co powiedzieli:
As an English native speaker who has learnt both French and German, I have to say both are tricky for different reasons. French pronunciation can be quite tricky if you aren't coming from an Romance language background, and I have found that in some situations (mainly dealing with official/ government stuff) French people can be quite dismissive if your pronunciation isn't perfect, which can be demoralizing. In terms of grammar too, French is full of exceptions to rules, so as soon as you feel like you've learnt something there is more to learn! I don't want this to sound too negative though, because it does get easier and sticking at it is definitely worth it!
Jako osoba anglojęzyczna od urodzenia, która uczyła się zarówno francuskiego, jak i niemieckiego, muszę przyznać, ze obydwa te języki są trudne z różnych powodów. Francuska wymowa może być dosyć skomplikowana, jeśli twoim językiem ojczystym nie jest język romański, przekonałem się, że w niektórych sytuacjach (głównie w sprawach oficjalnych/urzędowych) Francuzi potrafią być trochę lekceważący, jeśli Twoja wymowa nie jest idealna, co może być zniechęcające. Jeśli chodzi o gramatykę, to francuski jest również pełen wyjątków od zasad, więc jeśli czujesz, że już się czegoś nauczyłeś – nadal pozostaje coś jeszcze do nauczenia! Jednak nie chcę, by brzmiało to zbyt negatywnie, ponieważ z czasem jest łatwiej i zdecydowanie warto się tego trzymać!
French is one of the most idiomatic languages, and there are thousands of them, too many to study, so you have to learn gradually from context.
Francuski jest jednym z najbardziej idiomatycznych języków, idiomów są tysiące, a więc za dużo, żeby się nauczyć, więc musisz uczyć się stopniowo z kontekstu.
French is my second language after Arabic. In Lebanon, at home or in the streets, Lebanese people speak basic French. Nevertheless, I think that my Lebanese English-educated friends training have had some difficulties because they only start taking French as a third language in schools when they are 11.But I notice many don't retain much of what they have learned [and they] also tend to feel embarrassed when speaking in public [especially] the pronunciation…Still, the French taught in schools in Lebanon is the formal one,so if you go to France you will feel as if in another planet when hearing some of the local idioms or slang. Also we have developed our Lebanized French i.e. by turning some of the Lebanese expressions into French.
Francuski jest moim drugim językiem po arabskim. W Libanie, w domach i na ulicach, Libańczycy mówią podstawowym francuskim. Jednakże, myślę, że moi libańscy przyjaciele, uczący się angielskiego, mieli sporo trudności, ponieważ zaczęli się uczyć francuskiego w szkole jako trzeciego języka, kiedy mieli 11 lat.
Ale zauważyłam, że wiele osób nie pamięta zbyt dużo z tego, czego się uczyli i czują się zakłopotani, kiedy przemawiają publicznie – zwłaszcza chodzi o wymowę… Jednak, francuski, nauczany w szkołach w Libanie jest tym francuskim oficjalnym, więc, jeśli pojedziesz do Francji, poczujesz się jak na obcej planecie, słysząc niektóre z lokalnych idiomów czy slang. Rozwinęliśmy także nasz libański francuski, tzn. dodaliśmy niektóre libańskie wyrażenia do francuskiego.
Alison McMillan cytuje fragment bloga, ilustrujący bitwę, która reprezentuje naukę nowego języka:
You speak your native language. It is organized in certain ways: the grammar with its subject, verb and object in a certain order; different levels of politeness; and your culture mirrored in this structure as well as in idiom and metaphor. You express yourself in terms of it; you came to yourself through it; in effect, you are it. When you learn another language, you learn a different way to organize reality. When you grow fluent in this new language, you can say and even do things in ways you could not previously; certain new aspects are highlighted, and some things that you originally could more precisely formulate are now missing.
Mówisz swoim językiem ojczystym. Jest on zorganizowany w pewien sposób: gramatyka ze swoimi tematami, czasownik i podmiot w pewnym porządku; różne formy grzecznościowe; i Twoja kultura, odzwierciedlona w takich strukturach jak idiomy czy metafory. Wyrażasz siebie w tych terminach; tworzysz siebie przez to; w zasadzie, jesteś tym. Kiedy uczysz się innego języka, uczysz się innego sposobu na organizację rzeczywistości. Kiedy opanujesz biegle nowy język, możesz mówić, a nawet robić rzeczy w sposób wcześniej niemożliwy; niektóre nowe aspekty są podkreślane, a niektóre rzeczy, które początkowo mogłeś precyzyjnie sformułować, zniknęły.
French has its quirks like all languages. I started learning French when I was 9 and like anything else it's just commitment and practice and pushing through the hard part in the beginning. I do recommend this video. It is a TED talk by the Fluent in three months guy, Benny Lewis. He says something that I think is really accurate about people learning a new language. Usually they are shy and afraid to make mistakes so they never really jump right in from the beginning for fear of being judged. They think other people will be offended by their imperfect language skills when most people are just thrilled that you are making an effort and taking an interest in their culture and language. Also a lot of French people will correct you when you make mistakes in speech – it's not considered rude, and I actually really love it. Nothing like making a mistake to learn how to do things right!
Francuski ma swoje dziwactwa jak każdy język. Zaczęłam uczyć się francuskiego w wieku 9 lat i, jak nic innego, to ciągłe poświęcenie, ćwiczenia i przechodzenie przez trudną część na początku. Polecam ten filmik. To konferencja TED o Bennym Lewisie, który opanował biegle język w trzy miesiące. Powiedział coś, co uważam za naprawdę prawdziwe na temat ludzi, poznających nowy język. Zazwyczaj są oni nieśmiali i boją się popełniania błędów, więc nigdy tak naprawdę nie wskakują na głęboką wodę od początku z obawy bycia ocenianym. Myślą, że inni poczują się obrażeni z powodu ich nieidealnych zdolności językowych, kiedy tak naprawdę większość ludzi jest po prostu podekscytowanych, że podejmujesz się wysiłku i interesujesz ich kulturą oraz językiem. W dodatku, wielu Francuzów poprawi Cię, kiedy zrobisz błąd w wymowie – nie jest to uważane za niegrzeczne i naprawdę to uwielbiam. Nic tak nie uczy poprawności jak robienie błędów!
As a French person, my experience with the issue is an indirect one. I know a Chinese lady who married a Frenchman and they live in the US, so the language they have in common is English. [..] The big difference between Chinese and French languages: the grammar, it seems! Almost non-existent in Chinese and cumbersome in French. Also one must be aware that one can/should learn the oral language first. I know a lady who speaks perfect oral French from having lived in France for 2 years, but still cannot write it at all.
Jako Francuzka, moje doświadczenia z tym problemem są jednokierunkowe. Znam Chinkę, która poślubiła Francuza i razem żyją w USA, więc ich wspólnym językiem jest angielski. […] Największa różnica między chińskim a francuskim: gramatyka, jak sądzę! Prawie nieistniejąca w chińskim i zawiła we francuskim. Należy być również świadomym, że powinno się uczyć najpierw języka mówionego. Znam kobietę, która świetnie mówi po francusku przez dwuletni pobyt we Francji, ale nadal kompletnie nie potrafi w nim pisać.
I come from staunchly Anglophone Trinidad and Tobago, but I enjoy learning languages, and didn't find French particularly difficult. After studying it for three years in secondary school, I changed to Spanish, then somehow decided to major in French at university. I don't think I'd still be speaking French fairly fluently today, however, if I hadn't spent five months living and working in Martinique shortly after graduating. Having to communicate exclusively in French for that period seems to have locked the language into my brain.
I also have a far larger vocabulary in French than in Spanish, and I attribute that to the fact that I've read more widely in French. Gaining a solid grasp of a language, in my opinion, entails engaging with both living, contemporary examples of the language, such as you encounter in films, newspapers and magazines, and the more formal kind of language you'd find in literary works as well.
Pochodzę z Trinidad i Tobago, który jest zdecydowanie bardziej anglojęzyczny, ale uwielbiam uczyć się języków obcych i nie uważam francuskiego za szczególnie trudny. Po trzyletniej nauce francuskiego w liceum zamieniłam go na hiszpański, by potem z jakiegoś powodu zdecydować się na robienie magisterki po francusku na uniwersytecie. Nie sądzę, bym nadal mówiła naprawdę biegle po francusku, gdybym nie spędziła pięciu miesięcy mieszkając i pracując na Martynice krótko po ukończeniu szkoły. Wydaje mi się, że przymus komunikacji jedynie po francusku w tamtym okresie ‘zablokował’ język w moim mózgu.
Mam również dużo większy zakres słów po francusku niż po hiszpańsku i przypisuje to temu, że częściej czytam w tym języku. Osiągnięcie solidnego poziomu języka, moim zdaniem, wymaga zaangażowania do tego całego życia, współczesnych przykładów użycia języka, jakie można spotkać w filmach, gazetach czy magazynach, a także bardziej formalnych rodzajach języka, które można także znaleźć w dziełach literackich.
French is a language where, the more you know, the harder it gets. One of the hardest things is definitely the grammar. In particular, I have found the passé simple very hard to use, as well as the subjunctive. I am getting a lot better at the subjunctive, but it is very difficult for a British person who has never even been taught about the existence of the subjunctive in English (!) to compute/process a whole new way of theoretical thinking.
Also, for me, the speaking is definitely the hardest. I freely admit to being hopeless as speaking French! I am confident on paper, but not orally. Lack of practice since I have been living in a Spanish-speaking country for the past three years and learning the local lingo, plus, I have to say, also due to rebuffs when trying to speak French to French-speakers.As a result, although my Spanish is garbled and pretty hopeless, I am MUCH more confident about trying to speak it because the locals are so encouraging and friendly.
Francuski jest językiem, w którym im więcej wiesz, tym trudniejszy się staje. Jedną z najcięższych rzeczy jest zdecydowanie gramatyka. W szczególności uważam za trudny w użyciu czas przeszły prosty [le passé simple], a także tryb łączący [le subjonctif]. Jestem coraz lepszy w trybie łączącym, ale to bardzo ciężkie dla Brytyjczyka, który nigdy nawet nie był uczony o istnieniu tego trybu w angielskim (!) by rozpatrywać całkowicie nowy sposób myślenia teoretycznego.
Również mówienie jest dla mnie zdecydowanie najtrudniejsze. Otwarcie przyznaję się do bycia beznadziejną w mówieniu! Jestem pewna siebie na papierze, ale nie ustnie. Winny jest brak praktyki od czasu, gdy żyłam w hiszpańskojęzycznym kraju przez ostatnie trzy lata i uczyłam się lokalnego żargonu, oraz, muszę przyznać, także odtrącenie, kiedy próbowałam mówić po francusku z osobami francuskojęzycznymi. Skutkiem jest to, że, mimo że mój hiszpański jest przekształcony i raczej beznadziejny, jestem ZNACZNIE bardziej pewna siebie w próbach mówienia, ponieważ mieszkańcy lokalni są bardzo zachęcający i przyjacielscy.
Lova Rakatomalala jest redaktorem Global Voices w regionie francuskojęzycznym. Kiedy po raz pierwszy przyjechał z Madagaskaru do USA jako student pierwszego roku na Uniwersytecie Tulane, jego strach przez mówieniem po angielsku z francuskim akcentem był tak przytłaczający, że wybierał zajęcia według jednego kryterium: byle nie wymagały publicznego mówienia. Tweetuje po francusku, malgasku i angielsku na @lrakoto.