Rosja: Dlaczego Opuszczamy Nasz Kraj?

W ostatnich miesiącach dało się zauważyć kolejne poruszenie wokół tematu emigracji, który wydaje się być wszechobecny w rosyjskiej cyberprzestrzeni. Kilka wpływowych wpisów na blogach, których autorzy reprezentują różne środowiska społeczne, stało się sceną do wyrażania opinii autorów na teraźniejszość i przyszłość ich kraju oraz jego obywateli.

Masowe emigracje są problemem, z którym Rosja zmaga się już od wieku. W przeszłości, kilka fal emigracji zubożyło kraj o miliony wykwalifikowanych pracowników, naukowców i pisarzy. Od tamtego czasu emigracji z Rosji nie ma końca. Nawet pomimo polepszającej się sytuacji ekonomicznej w ostatnich latach, spory odsetek Rosjan wciąż marzy o wyjeździe z kraju.

Stamped passport. Image by Flickr user Sem Paradeiro (CC BY-NC 2.0).

Ostemplowany paszport. Zdjęcie: użytkownik Flickr, Sem Paradeiro (CC BY-NC 2.0).

Rosyjska gazeta Novaya Gazeta ogłosiła [ros], że w ostatnim sondażu 22 procent osób dorosłych (głównie biznesmenów i studentów) zadeklarowało swoją chęć do opuszczenia kraju na zawsze. Gazeta przytaczała także „oficjalne liczby”: 1.3 miliona naukowców i inżynierów wyjechało z kraju w ciągu „ostatnich lat”.

„Rosja to zło”

„Rosja to zło w swojej najczystszej formie”, rozpoczyna swój wpis znany w Rosji autor, Yuri Nesterenko, aktualnie emigrant, który uzyskał polityczny azyl w Stanach Zjednoczonych. Napisany pod koniec 2010 roku, teraz słynny już artykuł [ros] Nesterenki, nawoływał, że idea „Exodusu” dotknęła samych serc rosyjskich internautów.

Wpis Nesterenki w błyskawicznych tempie stał się lekturą numer jeden zarówno dla zawolenników, jak i przeciwnków emigracji. Było on pełnym frustracji wołaniem kogoś, kto żył w Rosji, ale nie mógł znieść realiów tego życia.

Nesterenko kładzie szczególny nacisk na rosyjską mentalność i twierdzi, że to właśnie ona powstrzymała, powstrzymuje i nadal będzie powstrzymywać ten kraj od osiągnięcia dobrobytu.

Nesterenko skrytykował swoich rodaków za to, że historia wyprodukowała skorumpowanych władców: „oni nie przybyli z Marsa”, pisał, nazywając Rosję i jej mieszkańców beznadziejnymi. Obalił wszelkie argumenty popierające rosyjski patriotyzm i wezwał do masowej emigracji:

Россия – это не то, ЧТО следует спасать, а то, ОТ ЧЕГО следует спасать. Спасать всех, кого можно спасти, начиная с самих себя. Таким образом, эмиграция является единственным разумным выходом. Хватит уже гробить свои жизни на то, чтобы стать удобрением для российской грязи, на которой все равно не вырастет ничего, кроме чертополоха.

Rosja nie jest tym, CO trzeba zachować, ale raczej tym, OD CZEGO każdy musi uchować siebie samego. [Musimy] ocalić każdego kogo się da, zaczynając od siebie. Dlatego też emigracja jest jedyną drogą ucieczki. Przestańmy rujnować swoje życie poświęcając je jako kompost dla rosyjskich brudów, z których nigdy nic dobrego nie wyniknie.

Aby poprzeć swoje twierdzenie, Nesterenko napisał o obojętności Rosjan wobec względnej wolności jaką kraj obecnie się cieszy:

Доступ к интернету имеет не менее трети россиян […]. И как они этот доступ используют? Заполняют политизированные форумы своей ненавистью к Западу, Грузии, Украине, “демшизе”, ну и “жидам”, само собой […], ностальгией по Совку и славословиями Сталину. Западные радиостанции никто не глушит – но кто их слушает? Ведь по ним вещают “враги, которые всегда против России”[…].

Nie mniej niż jedna trzecia Rosjan ma dostęp do internetu […]. Jak go wykorzystują? Emanując na politycznych forach nienawiścią do Zachodu, Gruzji, Ukrainy, „demshiza” [nazwa poniżająca ruch pro-demokratyczny, powstała od słów „demokracja” i „schizofrenia”] i oczywiście do Żydów […]; nostalgią do Sovok [Związku Radzieckiego], i pochwałami dla Stalina. Zachodnie rozgłośnie radiowe nie są, co prawda, zagłuszane, ale kto ich słucha? Przecież to są „wrodzy”, anty-rosyjscy nadawcy […].

„Wiem jedno”, podsumował Nesterenko, „Nie wróce do Rosji. I cieszę się, że teraz dla mnie nie jest to ani „nasz kraj” […] ani nawet „ten kraj”. Od teraz na zawsze będzie to już tylko „tamten kraj”.”

Powody do emigracji

Internautka Viktoria opisała siebie jako „młodą, 25-letnią kobietę, która chce wyjechać z tego kraju”. Jest ona autorką wpisu p.t. „Dziewięć powodów, dla których wyjeżdżam z Rosji” [ros], który otrzymał 9 000 głosów [„Likes”] na Facebooku, 8 000 wejść na popularnym w Rosji portalu społecznościowym Vkontakte.ru, 1 400 re-tweetów na Twitterze oraz ponad 2 000 komentarzy.

Tak, jak zapowiada tytuł, Victoria wymienia rzeczy, które sprawiły, że opuściła Rosję: „słabe bezpieczeństwo, średnia opieka zdrowotna, kiepski system edukacji, brak profesjonalizmu, wysokie ceny nieruchomości, wszechobecna korupcja, niska jakość produktów wyprodukowanych w Rosji, brak szacunku wobec praw i wolności obywateli, i – najważniejszy powód dla Viktorii – mentalność cechująca się pogardą dla drugiego człowieka i nietolerancją zakrawającą na faszyzm.”

Представьте себе на секунду, что вот так случилось и всё правительство, все чиновники трагически погибли в один день. Что будет через неделю, через месяц? Будут те же самые рожи и на тех же самых местах. Почему? Потому что люди не меняются, потому что по каким-то не вполне понятным мне причинам у нас такие люди.

Wyobraź sobie, że coś się wydarzyło i cały rząd i wszyscy wysokiej rangi urzędnicy tragicznie zginęli jednego dnia. Co wydarzyłoby się przez kolejny tydzień, przez miesiąc? Te same twarze byłyby na tych samych miejscach. Dlaczego? Bo ludzie się nie zmieniają. Bo z powodów, których nie pojmuję, nasi ludzie tacy są.

„Mówicie, że o szczęście i świetlaną przyszłość trzeba walczyć”, pisze Victoria. „Przykro mi moi drodzy, nie jestem wojownikiem. Jestem nieśmiałą informatyczką. Nie chcę świetlanej przyszłości, chcę stabilnej teraźniejszości”.

Nie wolno ci wyjechać

Podczas burzliwych dyskusji w rosyjskim internecie na temat emigracji, jeden internauta, armyan-capitan, napisał sceptyczny wpis [ros] na temat tego, dlaczego wielu ludzi nigdy nie emigruje. Według niego głównym powodem jest mentalność:

Не смешите. Ваши дедушки по 10 лет ждали, когда их арестовывать придут и не дернулись уехать даже в соседний город. А когда их везли на Колыму, ждали амнистию и собирали шелуху у лагерной помойки. И это не «быдло», офицеры, чиновники, интеллегенция… Быдлом стали их внуки. Жирные менты, офисная шваль, путинская гвардия спиногрызов. Никуда вы не уедете. И не потому что у вас денежек нету.

Nie rozśmieszajcie mnie. Wasi dziadkowie czekali po 10 lat czy nie zostaną aresztowani i nie wyjechali nawet do sąsiedniego miasta. A kiedy zabrali ich do Kołymy [rejon w Syberii, gdzie tworzono gułagi], czekali na amnestię, zbierając obierki z obozowego śmietniska. I nie było to wcale „bydło”, tylko oficerowie, urzędnicy państwowi i intelektualna elita… Ale ich wnuki stały się „bydłem”. Grube gliny, biurowa hołota oraz pasożyty z armii Putina. Nigdzie nie wyjedziecie. I to nie dlatego, że nie macie pieniędzy.

Internauta podaje dalej dwa kolejne powody, dla których ci, którzy chcą emigrować nigdy tego nie robią: trudności w uzyskaniu statusu imigracyjnego oraz nieumiejętność zaadaptowania się w nowej kulturze:

Вам не выжить там, где правит закон, а не ваше любимое БАБЛО. Вам это не понять. Уже на генетическом уровне. Вам не выжить с вашей вселенской злостью среди нормальных людей. Они вас не поймут и не примут. Вы это почувствуете сразу, как приедете жить, а не в отель пожрать включенного халявного пива.

Nie przetrwacie w kraju, w którym prawo i PIENIĄDZE są ponad wszytsko. Nie będziecie w stanie tego pojąć. W sensie genetycznym. Nie przetrwacie pośród normalnych ludzi z waszą nienawiścią. Nie zrozumieją was i nie zaakceptują. Poczujecie to już wtedy, kiedy przyjedziecie tu żyć, a nie jak turyści, napić się hotelowego piwa.

Ogromna popularność podobnych wpisów na rosyjskich blogach świadczy o tym, jak wiele osób nie potrafi przejść obojętnie obok tego tematu. Jest to także znak, że wielu obywateli jest niezadowolonych z aktualnej sytuacji w Rosji.

Popularny w Rosji serwis sondażowy Levada-Center donosi [ros], że coraz mniej Rosjan wierzy, by ich kraj zmierzał we właściwym kierunku. Liczba obywateli, którzy pochwalają działania rządu również stale się zmniejsza.

Być może łatwo jest winić mentalność za te wszystkie problemy narastające w kraju, a emigrację uczynić prostym rozwiązaniem dla młodych ludzi. Ale przyznanie, że powody, dla których rosyjska rzeczywistość jest, jaka jest wyrastają z mentalności to też mały krok na przód, w kierunku zmieniania tej milczącej uległości zastraszonej ciemiężczymi władcami i skorumpowanym rządem.