Ameryka Łacińska pielęgnuje pamięć o zaginionych

Manifestación convocada por la Agrupación de Familiares de Detenidos Desaparecidos. 2009, Santiago, Chile. Foto de antitezo en Flickr (CC BY-NC-SA 2.0)

Demonstracja zorganizowana przez Stowarzyszenie Rodzin Ofiar Wymuszonych Zaginięć. 2009, Santiago, Chile. Zdjęcie udostępnione przez antitezo na Flickr.(CC BY-NC-SA 2.0).

Część pierwsza dwuczłonowego artykułu.

Federación Latinoamericana de Asociaciones de Familiares de Detenidos-Desaparecidosd [hiszp.] przy współpracy z ONZ ustanowiły 30 sierpnia Międzynarodowym Dniem Ofiar Wymuszonych Zaginięć. Ma on na celu nie tylko uczczenie ofiar przymusowych zaginięć ale także przypomnienie rządom na całym świecie, że ich rodziny wciąż o nich pamiętają.

Wiele organizacji oraz ruchów zaangażowanych w sprawę ofiar wymuszonych zaginięć wykorzystały internet jako środek przekazu; dzielono się historiami oraz wspólnie zastanawiano nad stosowaniem  przez rządy terroryzmu, który jest  zjawiskiem bardzo powszechnym w okresie dyktatur.

Jak podaje artykuł opublikowany w Wikipedii:

El crimen de desaparición forzada, definido en textos internacionales y la legislación penal de varios países, está caracterizado por la privación de la libertad de una persona por parte de agentes del Estado o grupos o individuos que actúan con su apoyo, seguida de la negativa a reconocer dicha privación o su suerte, con el fin de sustraerla de la protección de la ley. El asesinato de la persona víctima de desaparición forzada, frecuentemente tras un cautiverio con torturas en un paradero oculto, pretende favorecer deliberadamente la impunidad de los responsables, que actúan con el fin de intimidar o aterrorizar a la comunidad o colectivo social al que pertenece la persona.

Przymusowe zaginięcie definiuje się w tekstach międzynarodowych oraz prawie karnym wielu krajów jako przestępstwo oparte na uwięzieniu ludzi przez służby bezpieczeństwa lub też grupy czy jednostki działające przy ich wsparciu. Jednocześnie sprawcy odmawiają uznania natury przestępstwa w celu pozbawienia ofiar jakiejkolwiek ochrony prawnej. Morderstwa ofiar przymusowego zaginięcia, dokonywane niejednokrotnie poprzez porwanie i tortury celowo przyczyniają się do bezkarności ich sprawców, których celem jest zastraszenie lub sterroryzowanie danej społeczności, a nawet całego społeczeństwa.

Wymuszone zaginięcia odcisnęły głęboki ślad na latynoamerykańskich miastach, gdzie i dzisiaj można natkąć się na ich przypadki. Zebranie i opisanie w jednym artykule wszystkich podjętych na stronach internetowych demonstracji oraz działalności jest zadaniem raczej niemożliwym . Ponadto należy też pamiętać, że przypadki zaginięć różnią się w zależności od kraju czy regionu, w którym mają one miejsce, a to ze względu na różnice w istniejących tam konfliktach wewnętrznych.

Z nadzieją na przybliżenie charakteru akcji prowadzonych na rzecz zaginionych, jak również zrozumienie przyczyn tych zbrodni, opublikujemy tutaj jedynie namiastkę historii i organizacji skupiających tych, którzy za pośrednictwem internetu nie tylko pielęgnują pamięć o zaginionych, ale także szukają sprawiedliwości.

Villa Grimaldi Park and Museum [hiszp.] w Chile organizuje wszelkiego rodzaju wydarzenia i umożliwia dostęp do historii przekazywanych ustnie przez rodziny, tych którzy zaginęli w okresie dyktatury Augusta Pinocheta. W poniżej przedstawionym wideo podkreślono, jak ważna jest pielęgnacja wspomnień i świadectw wydarzeń.

W rocznicę zamachu stanu przeciwko Salvadorowi Allende, Héctor Salazar z The Clinic podkreśla  [hiszp.] znaczenie analizowania korelacji między faktami towarzyszącymi zaginięciom a raptownym przesunięciom akcentów w polityce rządu. Według Salazara należy zwrócić uwagę na pewne elementy:

 

Muchos se preguntan el por qué vamos recurrentemente a nuestro pasado reciente […] pareciera que existe en nosotros una tendencia inevitable por seguir escarbando en ese pasado como si en ello se nos fuera la vida. […] Las causas del golpe militar son materia de debate y nos cuesta mucho concordar los múltiples factores que incidieron en dicho desenlace en razón de que el camino recorrido para ir aceptando las responsabilidades propias ha sido escatimado buscando cargar las tintas en el adversario… [Así] la mentira se instaló oficialmente ese mismo once de septiembre en el país y los que la instalaron fueron las propias fuerzas armadas.

Todo ello corrompió el alma nacional hasta tal punto que hoy la incredulidad es el estado natural de nuestra sociedad.”

Zadajemy sobie pytania, dlaczego nieustannie odwołujemy się do tego co było. Zdaje się, że mamy w sobie tę nieuniknioną skłonność do rozgrzebywania przeszłości, która jest dla nas tak żywa jak teraźniejszość. Nieustannie zastanawiamy się nad przyczynami wojskowego zamachu stanu, przy czym jest nam niezwykle trudno dojść do porozumienia w kwestii różnorakich czynników, które odegrały zasadniczą rolę i doprowadziły do takiego, a nie innego rezultatu. Jednym z powodów jest tendencja do unikania odpowiedzialności poprzez zrzucanie winy na wroga. Podobnie rzecz miała się w przypadku wydarzeń z 11 września, kiedy to oficjalnie propagowana kłamstwo, że odpowiedzialność za nie spoczywa na siłach zbrojnych państwa.

Wszystko to doprowadziło do deprawacji poczucia wspólnoty narodowej do takiego stopnia, że niedowierzanie stało się naturalnym stanem naszego społeczeństwa.

Na stronie El Quinto Poder [hiszp.], w czasie obchodów Dnia Matki, Felipe Henriquez nawoływał, abyśmy starali się zrozumieć ból, jakiego doświadczają matki zaginionych. Swoje słowa skierował do tych matek w Chile, które nie mając już synów i córek, nie tyle świętują Dzień Matki, ile pielęgnują pamięć o swoich dzieciach.

A esas madres que se ven a sí mismas frente al espejo, sesenta años después de haberlos parido, pariéndolos una y otra vez todas las mañanas. Treinta y ocho años sin sus hij@s, en una vida eterna.

Do wszystkich tych matek, które po 60 latach od wydania potomków na świat patrzą w lustro i każdego poranka przypominają sobie ten dzień. 38 lat życia w tęsknocie za własnymi dziećmi…wieczność.

Medellín Municipal Counsel [hiszp.] opublikował informacje dotyczące Antioquia, departamentu Kolumbii, który według blogu odznacza się najwyższą liczbą ofiar przymusowych zaginięć.

Medellín presenta este año dos mil desaparecidos, de los cuales 199 casos son por desaparición forzada.

Zgodnie  z raportem opublikowanym przez administrację miasta Medellín w bieżącym roku zgłoszono dwa tysiące zaginionych, z czego 199 to właśnie ofiary przymusowych zaginięć.

Pablo Romero również zajmuje się gromadzeniem świadectw dawanych przez matki zaginionych właśnie w Kolumbii, gdzie przymusowe zaginięcia wiążą się z działalnością  grup paramilitarnych.

Rubén Reveco [hiszp] z Argentyny opisuje pewne znamienne elementy charakterystyczne dla wymuszonych zaginięć:

La desaparición forzada se ha usado a menudo como estrategia para infundir el terror en los ciudadanos. La sensación de inseguridad que esa práctica genera no se limita a los parientes próximos del desaparecido, sino que afecta a su comunidad y al conjunto de la sociedad.”

Wymuszone zaginięcia są niejednokrotnie rodzajem taktyki zastraszania obywateli. Poczucie braku bezpieczeństwa nie sprowadza się bowiem jedynie do bliskich krewnych zaginionych czy ich społeczności. Wręcz przeciwnie, dotyka ono całe społeczeństwo.

Co więcej Reveco zaznacza, że przestępstwa te dokonywane są również na szczeblu międzynarodowym, kiedy to ich ofiarami stają się członkowie grup walczących o ochronę praw człowieka. Sytuacja pogarsza się w przypadku osób niepełnosprawnych fizycznie.

Las desapariciones forzadas, que en su día fueron principalmente el producto de las dictaduras militares, pueden perpetrarse hoy día en situaciones complejas de conflicto interno, especialmente como método de represión política de los oponentes.

Es motivo de especial preocupación:

-el acoso de los defensores de los derechos humanos, los parientes de las víctimas, los testigos y los abogados que se ocupan de los casos de desaparición forzada;

-el uso por los Estados de la lucha contra el terrorismo como excusa para el incumplimiento de sus obligaciones; y la todavía generalizada impunidad por la práctica de la desaparición forzada.

Debe prestarse también especial atención a los grupos de personas especialmente vulnerables, como los niños y las personas con discapacidad.

Wymuszone zaginięcia, które swego czasu były głównie produktem dyktatury wojskowej są dziś stosowane – jako metoda politycznej opresji przeciwników -w konfliktach wewnętrznych.

Należy zwrócić szczególną uwagę na następujące kwestie:

- Nadużycia w stosunku do zwolenników ochrony praw człowieka, rodzin ofiar, jak również świadków oraz prawników, którzy prowadzą śledztwa w tej sprawie.

- Argument walki z terroryzmem, zastosowany przez rząd w celu uchylenia się od odpowiedzialności, a także sama bezkarność w praktykowaniu wymuszonych zaginięć.

Na uwagę zasługują również grupy ludzi najbardziej bezbronnych, to jest dzieci oraz niepełnosprawni.

Na serwisie Tumblr pod hasłem #detenidos-desaparecidos [hiszp.] nieustannie publikowane są zdjęcia i zapisy składane w hołdzie zaginionych, a w szczególności te, które przyczyniają się do pielęgnacji pamięci ofiar przymusowych zaginięć poprzez media obywatelskie.

Kolejnym przejawem walki o utrzymywanie pamięci, a zarazem drogą do zrozumienie żalu, w jakim żyją bliscy ofiar przymusowych zaginięć jest blog zatytułowany Daniel Acosta [hiszp]. Poświęcony Danielowi, który zaginął 14 września 1979 blog ten jest miejscem, gdzie jego rodzina umieszcza fotografie, zaznacza ważne rocznice a także komunikuje się z różnymi instytucjami zaangażowanymi w kwestię wymuszonych zaginięć. A wszystko po to, aby zatrzymać czas w dniu, w którym Daniel zaginął bez wieści. We wprowadzeniu do tego blogu napisano następujące słowa:

Pese a los años que han pasado de tu desaparición, tu ausencia se siente como si fuera ayer. Esos ojos azules como el cielo que aun vemos, ese corazón noble y luchador con que te recuerdan. No nos devolverán tu hermosa mirada, es cierto,ni ese gran corazón, pero tu lucha no fue en vano Dani…”

Minęło wiele lat, od twojego zaginięcia. Pomimo upływu czasu odczuwamy tak jakby to było wczoraj. Wciąż widzimy twoje niebieskie oczy o kolorze nieba a twoje szlachetne i waleczne serce jest tym, za co cię pamiętamy. Z pewnością nie zwrócą nam twojego pięknego spojrzenia ani tez wielkiego serca, ale twoja walka, Dani nie poszła na marne.

Również wielu artystów zaangażowało się w walkę o przywrócenie pamięci zaginionych. Ruben Blades , między innymi, napisał piosenkę „Desapariciones”, poświęconą czci ofiar wymuszonych zaginięć. Jeden z użytkowników Youtube, “daspork” opublikował wideo pewnego muzyka, grającego ten utwór w metrze.

Z kolei Marcelo Bulgarelli wykorzystał wersję tej piosenki w wykonaniu Maná, aby stworzyć wideo, które zawiera zdjęcia oraz świadectwa rozgoryczonych matek zaginionych.

Zgromadzenia wszystkich doświadczeń okazuje się zadaniem nie tylko niezwykle trudnym, ale również przedstawiającym znaczne ograniczenia. Strony internetowe w tej części świata są przepełnione zdjęciami, piosenkami, blogami oraz debatami. W celu zebrania trochę więcej informacji dotyczących tego tematu, a także wzbogacenie o historie z innych krajów tego rejonu opublikujemy drugą część tego artykułu.

Rozpocznij dyskusję

Autorzy, proszę Zaloguj »

Wskazówki

  • Wszystkie komentarze są moderowane. Nie wysyłaj komentarza więcej niż raz, gdyż może to zostać zinterpretowane jako spam.
  • Prosimy, traktuj innych z szacunkiem. Komentarze nieprzywoite, obraźliwe lub atakujące inne osoby nie będą publikowane.