Znaczna część terytorium Mołdawii, podobnie jak Gruzji i Ukrainy, jest okupowana przez separatystyczne siły wspierane przez Moskwę. Nieuznane terytorium Naddniestrza jest de facto bazą Kremla do utrzymywania presji militarnej zarówno na Mołdawię, jak i na Ukrainę. Ostatnie dziennikarskie śledztwo pokazuje, że Moskwa obecnie aktywnie próbuje kontrolować życie polityczne Mołdawii.
31 października 2022 roku grupa dziennikarzy śledczych z RISE Moldova wraz ze swoimi partnerami z Centrum Dossier opublikowała dokument zatytułowany „Kuratorzy Mołdawii z FSB [Federalnej Służby Bezpieczeństwa Rosji]”, którego angielską wersję można znaleźć się tutaj. Dokument mówi o tym, jak Moskwa kupuje wpływy polityczne w Mołdawii. W świetle wojny, którą Rosja toczy na terytorium sąsiedniej Ukrainy, Global Voices rozmawiało po rosyjsku za pośrednictwem bezpiecznych komunikatorów internetowych z Wołodymyrem Thorikiem z RISE Moldova, próbując ujawnić działania Rosji.
Global Voices (GV): Na podstawie waszego śledztwa możemy stwierdzić, że rosyjska FSB ma poważne plany wobec Mołdawii, nawet tworzy „11. jednostkę specjalną”, która będzie działać specjalnie w tym kraju. Dlaczego Mołdawia jest tak ważna?
Молдова, включая ее сепаратистский приднестровский регион (объявленный ПАСЕ зоной российской оккупации), для нынешней администрации России — лишь плацдарм. Основная цель администрации Путина, – получение коридора для последующего контроля, как минимум, над юго-восточными областями Украины, с которыми граничит Молдова.
По данным наших собеседников из правоохранительных органов Молдовы и Украины, основной штаб ФСБ расположен в Приднестровье, — на территории, неподконтрольной конституционным властям Молдовы. Здесь не только российская военная база, куду вербуют рекрутов из местного населения. В Приднестровье, уверяют наши информированные собеседники, россияне обучают и координируют кадры для нелегальной работы по региону, особенно югу Украины.
Пока этот сепаратистский, контролируемый Россией, регион труднодоступен для молдавских и украинских спецслужб, здесь российские инструкторы имеют возможность собирать данные о жителях всей Молдовы, а также готовить диверсионные группы. И мобилизовать местное население на случай, если путинские войска добьются успеха в Николаевской и Одесской областях.
Mołdawia, a w szczególności jej separatystyczny region Naddniestrza (ogłoszony przez ZPRE strefą rosyjskiej okupacji) to tylko przyczółek dla obecnej rosyjskiej administracji. Głównym celem administracji Putina jest uzyskanie korytarza do kolejnej kontroli przynajmniej nad południowo-wschodnimi regionami Ukrainy, z którymi Mołdawia graniczy.
Według informacji naszych rozmówców w organach ścigania Mołdawii i Ukrainy, główna kwatera główna FSB znajduje się w Naddniestrzu, na terytorium, które nie znajduje się pod kontrolą konstytucyjnych władz Mołdawii. Tu się znajduje nie tylko rosyjska baza wojskowa, gdzie rekrutują miejscowej ludzi. Jak zapewniają nasi poinformowani rozmówcy, w Naddniestrzu Rosjanie szkolą i koordynują personel do nielegalnej pracy w regionie, zwłaszcza na południu Ukrainy.
Dopóki ten separatystyczny region kontrolowany przez Rosję i jest trudno dostępny dla mołdawskich i ukraińskich służb specjalnych, dopóty rosyjscy instruktorzy mają możliwość zbierać dane o mieszkańcach całej Mołdawii, a także szkolić grupy dywersyjne. Jak również mobilizować miejscowych mieszkańców na wypadek, gdyby wojska Putina odniosły sukces w obwodach mikołajowskim i odeskim.
GV: Wspomniał Pan o kilku kluczowych politykach Oboldowa, którzy są gotowi służyć interesom Moskwy. Jakie Pana zdaniem, mogą być ich motywy?
Основными молдавскими политиками, на которых последние годы кураторы из ФСБ направили внимание своей агентуры, можно назвать экс-президента Молдовы Игоря Додона и приближенных к нему из Партии социалистов, а также беглого молдавского бизнесмена Илана Шора, возглавляющего одноименную Партию Шор. Кому-то из молдавских политиков, видимо, нужна была не только материальная, но и методологическая поддержка на выборах. Например, мы обнаружили случай, как в Кремле редактировали текст предвыборного выступления башкана Ирины Влах, — главы автономного правительства Гагаузии, что на юге Молдовы.
Думаю, этим молдавским деятелям может понадобится и политическое влияние, которым Кремль много лет обладал на постсоветском пространстве и в Евросоюзе. Это может помочь марионеточным правителям национальных политических элит налаживать каналы для обогащения своих кланов, Кремль им предоставляет инструменты спецслужб для участия в бизнес-процессах, контролируемых пока еще Москвой.
Своих подопечных из Кишинева в Кремле знают давно. Кстати, их курируют не только офицеры ФСБ, но и в «молдавском отделе» Кремля, которым много лет руководят офицеры Службы внешней разведки (СВР). Причем так успешно курируют, что, например как полковник СВР Игорь Маслов, их за молдавских опекаемых повышают по служебной лестнице до начальника одного из управлений в Кремле.
Конечно же, с молдавскими подопечными редко встречаются лично генералы ФСБ. Как связных (посредников) могут использовать тех же российских политтехнологов, работавших на молдавских выборах в окружении Додона и, вероятно и партии Шора, с 2019 года. Или работников посольства России в Молдове. Кроме россиян под дипломатическим прикрытием, с молдавскими политиками встречаются также близкие ФСБ сотрудники общественных российских организаций и гуманитарных фондов. Иногда и сами эти политики сами летают к ним в Москву. У нас есть подтверждения этих фактам.
Główni mołdawscy politycy, na których kuratorzy FSB zwrócili w ostatnich latach uwagę swojej agencji, to były prezydent Mołdawii Ihor Dodon i jego otoczenie z Partii Socjalistycznej oraz mołdawski biznesmen Ilan Shor, który stoi na czele Partii Shor o tej samej nazwie. Najwyraźniej część mołdawskich polityków potrzebowała nie tylko materialnego, ale i metodologicznego wsparcia podczas wyborów. Na przykład wykryliśmy przypadek, w którym Kreml zredagował tekst przemówienia przedwyborczego Baszkanki Iryny Vlach, szefowej autonomicznego rządu Gagauzji, co na południu Mołdawii.
Myślę, że tym mołdawskim postaciom może być potrzebny wpływ polityczny, jaki Kreml ma od wielu lat na przestrzeni poradzieckiej, a także w Unii Europejskiej. Może to pomóc marionetkowym władcom elit politycznych w ustanowieniu kanałów wzbogacania swoich klanów. Tym samym Kreml udostępnia im narzędzia służb specjalnych do udziału w procesach biznesowych pozostających pod kontrolą Moskwy.
Kreml od dawna zna swoich kiszyniowskich podopiecznych. Nadzór nad nimi sprawują nie tylko funkcjonariusze FSB, ale także „mołdawska administracja” Kremla, na czele której przez wiele lat stali funkcjonariusze Służby Wywiadu Zagranicznego (SRR). Co więcej, są kontrolowani na tyle skutecznie, że – podobnie jak w przypadku pułkownika SB Igora Masłowa – za swoją pracę w Mołdawii dostają awans np. na stanowisko szefa jednego z departamentów na Kremlu.
Oczywiście generałowie FSB rzadko spotykają się osobiście z mołdawskimi podopiecznymi. Jako łączników (pośredników) mogą wykorzystać tych samych rosyjskich technologów politycznych, którzy od 2019 roku pracowali w mołdawskich wyborach w towarzystwie Dodona i prawdopodobnie partii Shora. Albo pracownicy ambasady rosyjskiej w Mołdawii. Oprócz Rosjan pod przykrywką dyplomatyczną mołdawscy politycy spotykają się także z pracownikami rosyjskich organizacji publicznych i funduszy humanitarnych bliskich FSB. Czasami ci politycy sami latają do nich w Moskwie. Mamy potwierdzenie tych faktów.
GV: Czy wasze śledztwo mówi, że nierozpoznane terytorium Naddniestrza może stać się podstawą częściowej lub całkowitej inwazji na niepodległą Mołdawię lub trzeciego frontu dla Ukrainy po Rosji i Białorusi?
О возможном захвате Россией Приднестровья собеседники RISE Moldova и Центра «Досье» из спецслужб разных стран сообщали с весны 2022 года. На сегодняшний день мы выяснили, что варианты захвата приднестровского региона и правобережной Молдовы прорабатывали летом 2022 года разные аналитические группы в Кремле, в том числе в связанном с ФСБ аналитическом центре «Альфа-групп».
В одном из отчетов, раздобытых Центром «Досье» и опубликованном в нашем совместном расследовании «Кураторы Молдовы из ФСБ», российские аналитики пришли к выводам: республика захвачена и контролируется извне в интересах Запада — в первую очередь Румынии и, Госдепа США. Совсем скоро, считают аналитики ФСБ, режим президента Молдовы Майи Санду окончательно узурпирует власть и уничтожит прокремлевскую оппозицию, что позволит устроить блокаду Приднестровья и начать военный шантаж России.
«Альфовцы» рассматривают три сценария развития событий: создание Россией коридора до Приднестровья через южную Украину с последующим признанием региона (сейчас Россия официально не признает его независимость); вооруженный захват всей Молдовы; выход российской армии к границам Приднестровья без признания независимости. Все три сценария несут в себе риски потери контроля над остальной Молдовой или, в случае полной оккупации Молдовы, «коллективного воя Запада» и подрывной деятельности населения.
Вместо этого близкие к ФСБ аналитики считают, что чтобы сохранить и увеличить влияние Кремля на Молдову, необходимо играть в долгую. Связанные со спецслужбами авторы сценариев развития событий предлагают Кремлю создать внутри Молдовы новые политические силы, которые лоббировали бы вхождение республики в состав России — но уже от лица народа.
Rozmówcy RISE Moldova i Centrum Dossier ze służbami specjalnymi różnych krajów informują o możliwej rosyjskiej okupacji Naddniestrza od wiosny 2022 roku. Jak dotąd udało nam się ustalić, że zajęcie Naddniestrza i prawobrzeżnej Mołdawii zostały wypracowane latem 2022 r. przez różne grupy analityczne na Kremlu, w tym w centrum analitycznym Alfa Group związanym z FSB.
W jednym z raportów uzyskanych przez Dossier Center i opublikowanych w naszym wspólnym śledztwie „Kuratorzy Mołdawii z FSB” rosyjscy analitycy stwierdzili, że republika jest zdobyta i kontrolowana z zewnątrz na korzyść Zachodu, przede wszystkim Rumunii i Departament Stanu USA. Analitycy FSB uważają, że reżim prezydenta Mołdawii Mai Sandu wkrótce ostatecznie przejmie władzę i zniszczy prokremlowską opozycję, co pozwoli na rozpoczęcie blokady Naddniestrza i militarnego szantażu Rosji.
„Alfowcy” rozważają trzy scenariusze rozwoju wydarzeń: utworzenie przez Rosję korytarza do Naddniestrza przez południową Ukrainę, a następnie uznanie regionu (obecnie Rosja oficjalnie nie uznaje jego niepodległości); zbrojne zajęcie całej Mołdawii; wyjście armii rosyjskiej do granic Naddniestrza bez uznania niepodległości. Wszystkie trzy scenariusze wiążą się z ryzykiem utraty kontroli nad resztą Mołdawii lub, w przypadku pełnej okupacji Mołdawii, „zbiorowego oburzenia Zachodu” i działalności wywrotowej ludności.
Z drugiej strony bliscy FSB analitycy uważają, że dla zachowania i wzmocnienia wpływów Kremla w Mołdawii konieczne jest skupienie się na perspektywie długoterminowej. Autorzy tych scenariuszy, powiązani ze służbami specjalnymi, proponują Kremlowi stworzenie w Mołdawii nowych sił politycznych, które lobbowałyby za wejściem tego kraju do Rosji – ale już w imieniu narodu mołdawskiego.
GV: Jakie największe wyzwania i ryzyka są związane ze zbieraniem tych informacji i wykonywaniem pracy w Mołdawii?
Влияние российских спецслужб на политику Молдовы мы системно изучаем последние два года. Решили это делать после того, как стало известно, что это влияние настолько велико, что Игорь Додон, занимавший должность президента республики (с 2016 по 2020), дал себе никнейм Кремлинович (!).
За все это время наблюдается запоздалая реакция правоохранительных органов на обнаруженные нами факты, свидетельствующих о вмешательстве России во внутреннюю политику Молдовы. Лишь после того, как в октябре США внесли в санкционный список трех и политтехнологов, разоблаченных нами еще в 2020 году в проекте Кремлинович, когда мы рассказали о том как группа россиян, среди которых была и психолог-гипнотизер, приехала в Партию социалистов действующего президента Игоря Додона в период, когда он пытался переизбраться на второй президентский срок. Генеральная прокуратура заявила об уголовной проверке фактов влияния Кремля на избирательные кампании в Молдове спустя два года. Возможно, лучше спустя два года, чем никогда. Но это не точно….
W ciągu ostatnich dwóch lat systematycznie analizowaliśmy wpływ rosyjskich służb specjalnych na politykę Mołdawii. Zdecydowaliśmy się na to po tym, jak okazało się, że wpływy te są tak ogromne, że Ihor Dodon, prezydent Mołdawii w latach 2016-2020, nadał sobie przydomek Kremlinowicz!
W tym okresie obserwowaliśmy spóźnioną reakcję mołdawskich służb bezpieczeństwa na ujawnione przez nas fakty świadczące o ingerencji Rosji w wewnętrzne sprawy naszego kraju. Zareagowali dopiero w październiku, po tym jak Stany Zjednoczone dodały na listę sankcyjną trzech technologów politycznych. Ujawniliśmy je podczas naszego śledztwa w 2020 roku w projekcie Kremlinowicz. Opowiadaliśmy, jak grupa obywateli rosyjskich, w skład której wchodził psycholog-hipnotyzer, trafiła do Partii Socjalistycznej ówczesnego pełniącego obowiązki prezydenta Dodona, gdy ten starał się o reelekcję na drugą kadencję prezydencką. Zaledwie dwa lata później Prokuratura Generalna Mołdawii wszczęła postępowanie karne w celu zweryfikowania faktów dotyczących wpływu Kremla na kampanie wyborcze w naszym kraju. Chyba lepiej dwa lata później niż wcale. Chociaż nie jestem pewien…