„Podążaj za swoją pasją” – radzi dr Alicia Dickenstein, argentyńska matematyczka i zdobywczyni nagrody L'Oréal-UNESCO dla kobiet w nauce

Dra. Alicia Dickenstein

Zdjęcie dzięki uprzejmości dr Alicii Dickenstein, użyto za zgodą.

Kobiety od zawsze wnosiły wkład w naukę — choć ich wysiłek nierzadko pozostawał tajemnicą.Wśród wielu różnych dyscyplin współtworzonych przez płeć piękną wymienić można choćby: fizykę, chemię, biologię, medycynę, czy — patrząc na przykład dr Alicii Dickenstein — matematykę.

Udzielająca nam wywiadu dr Dickenstein jest jedną z pięciu kobiet nagrodzonych w roku 2021 międzynarodową nagrodą Fundacji L’Oréal i Organizacji UNESCO dla kobiet w nauce.   Doceniono zwłaszcza prowadzone przez nią badania nad wykorzystaniem geometrii algebraicznej w dziedzinie biologii molekularnej.

Dodatkowo Dickenstein wykłada na Uniwersytecie w Buenos Aires, specjalizując się w tematyce identyfikacji matematycznych modeli obliczeniowych. Jej curriculum vitae  obejmuje wiele innych istotnych stanowisk w krajowych i międzynarodowych ośrodkach matematycznych.

Innym osiągnięciem Dickenstein jest to, że udało jej się wykryć podstawową strukturę matematyczną w wielu popularnych szlakach sygnałowych. Nazwała ją „Sistema MESSI” (z języka angielskiego: Modifications of type Enzyme-Substrate or Swap with Intermediates), w ukłonie w stronę słynnego argentyńskiego piłkarza Lionela Messiego. System ten pomaga biologom rozwijać badania w oparciu o modele matematyczne.

Poza tym Alicia Dickenstein ma na swoim kącie dwujęzyczną książkę dla dzieci Matemax, która prostym językiem opowiada młodym o różnych problemach matematycznych.

Poniższy wywiad został zredagowany.

Lucía Leszinsky: W 1982 roku uzyskałaś tytuł doktora matematyki na Uniwersytecie Buenos Aires. Dlaczego zdecydowałaś się na karierę badawczą?

Dr. Alicia Dickenstein: I had no idea that there was a career in mathematics. I enjoyed mathematics, I explained it to my classmates, but I wanted to study education, or rather, I didn't know what I wanted to do. In the last year of high school I agreed to take a vocational test from the Professor of Philosophy and Pedagogy Elida Leibovich de Gueventter who told me, “Here abstract intelligence is very high. Why don't you study mathematics?” I hesitated, I wondered what I was going to find. But she insisted and made me see that if I started math and I didn't like it, I would always have time to study another career. If I didn't try, I was never going to know.

When I entered the race, I did not know anyone, but there I met others who were like me, and immediately I felt like a toad in my own well.

Dr. Alicia Dickenstein: Nie miałam pojęcia, że w matematyce czeka mnie kariera. Lubiłam matematykę, tłumaczyłam ją kolegom z klasy, ale planowałam iść na studia związane z edukacją. Tak naprawdę to nie do końca wiedziałam, czym chciałabym się zajmować. W ostatniej klasie liceum zgodziłam się przystąpić do testu sprawdzającego umiejętności zawodowe, przeprowadzonego przez profesor filozofii i pedagogiki Elidę Leibovich de Gueventter. Omawiając wyniki profesor powiedziała: „Twoja inteligencja abstrakcyjna jest na bardzo wysokim poziomie. Dlaczego nie pójdziesz na studia matematyczne?”. Zawahałam się niepewna, co mnie tam czeka. Ona jednak nalegała przekonując, że jeśli zacznę studiować matematykę i nie spodoba mi się tam, zawsze będę miała czas na wybranie innej kariery. „Nie dowiesz się, jeśli nie spróbujesz.”

Kiedy zaczynałam swój wyścig, nikogo nie znałam. Spotkałam jednak ludzi podobnych do mnie i od razu poczułam, że jestem na właściwym miejscu.

Czy oprócz Pani były tam inne kobiety?

University of Buenos Aires, October 1940. Photo courtesy of Carlos Borches.

There were quite a few women, but interestingly, there were more women in mathematics years before. There is a photo from 1940 showing mathematicians of the time, and many of them are women. When I started, there were fewer women, there were practically no teachers.

Było kilka innych kobiet choć, co ciekawe, mniej niż w latach wcześniejszych. Istnieje zdjęcie z roku 1940, na którym widać matematyków tamtej epoki. Część z nich to kobiety. Kiedy zaczynałam studia, nie było nas aż tyle. Nie było też praktycznie żadnych nauczycielek.

Jak udało się pani zmierzyć z karierą matematyczną w tak ważnym dla Argentyny okresie dyktatury wojskowej, doświadczając jednocześnie macierzyństwa i doktoratu?

I spent many years looking for my way. While I was doing my doctorate with a grant from CONICET [An agency dedicated to the promotion of science and technology in Argentina] when my daughter was born. Later, when I finished my thesis, my son was born. There was no e-mail, my children were very young, the salaries weren't enough, we did not buy magazines or anyone traveled to bring them from abroad, so I spent almost eight years seeing how to get out of here or discovering what I could do. It was a very difficult time.

Spędziłam wiele czasu na poszukiwaniu własnej drogi. Robiąc jednocześnie doktorat dzięki grantowi z CONICET [agencja rządowa zajmująca się promocją nauki i technologii w Argentynie] i wydając na świat córkę. Później, kiedy kończyłam swoją pracę dyplomową, urodził się mój syn. Nie było wtedy e-maili, moje dzieci były bardzo małe, wypłata nie wystarczała do pierwszego, nie kupowaliśmy żadnych czasopism naukowych, nikt też nie podróżował, by przywieźć je zza granicy. Spędziłam więc prawie osiem lat na wymyślaniu sposobów ucieczki, ale i odkrywaniu tego, czym chcę się zajmować. To był bardzo trudny czas.

Jakie inne przeciwności napotkała pani na ścieżce swojej kariery? Czy sądzi pani, że niektóre z nich były powiązane z pewnymi aspektami pani tożsamości, takimi jak płeć czy narodowość?

The biggest obstacle I encountered, as I discovered years later when I first managed to travel to a theoretical physics center in Italy, was being away from information. While there, I heard many things about mathematics that I did not know. One day, sitting in one of the imposing auditoriums of the Centro Internazionale di Fisica Teórica de Triste, I realized that if I had had the information I was getting there, I could have started working on something specific earlier. For this reason, the rest of my life I dedicated myself to fighting for information.

Then there were other obstacles, but I didn't care about them. I never thought, for example, that there was something that men could do intellectually that women could not. I recently recalled an episode with a professor and college colleague in which, seeing me with my eight- or ten-month-old daughter in the office, he said to me: “Do you have a daughter? What are you doing here working? You have to go home and take care of your daughter.” At the time, I didn't pay attention to it. I think if one thinks that there is something that she cannot do, then she will not be able to do it.

Największą przeszkodą, jaką napotkałam lata temu — kiedy po raz pierwszy udało mi się pojechać do centrum fizyki teoretycznej we Włoszech — była przepaść wiedzy i informacji. Na miejscu dowiedziałam się wielu rzeczy dotyczących matematyki, o których wcześniej nie miałam zielonego pojęcia. Pewnego dnia, siedząc w jednej z imponujących sal Centro Internazionale di Fisica Teórica de Triste, zdałam sobie sprawę z tego, że gdybym miała dostęp do przedstawionych mi informacji, mogłabym wcześniej zacząć pracę nad czymś konkretnym. Z tego też powodu resztę życia skupiłam na walce o informacje.

Później pojawiły się też inne przeszkody, ale nie marnowałam na nie energii. Przykładowo nigdy nie myślałam, że istnieje coś do czego mężczyźni są intelektualnie zdolni, a kobiety nie. Niedawno przypomniał mi się też epizod związany z profesorem i kolegą ze studiów, który zobaczył mnie z ośmio- lub dziesięciomiesięczną córką w gabinecie. Powiedział wtedy: „Ty masz córkę? Czemu dalej pracujesz? Musisz iść do domu i zająć się swoim dzieckiem!”. Wtedy nie zwróciłam na to uwagi. Uważam, że jeśli człowiekowi wydaje się, że nie jest w stanie czegoś zrobić, to rzeczywiście nie będzie mógł tego zrobić.

Czym jest dla pani matematyka i jak można ją odnieść do codziennego życia?

Doing math is much more than counting or calculating, but this is important. It is understanding structures and then being able to predict. Is a discipline constantly growing and is present in everything around us. Perhaps we realize when we estimate or compare prices or when we expand or reduce a recipe, but also our cell phones, for example, need math in order to work!

Matematyka to znacznie więcej niż liczenie, choć ono też jest ważne. To także rozumienie struktur i umiejętność przewidywania. To wciąż rosnąca dyscyplina nauki, która jest wszędzie wokół nas. Być może zdajemy sobie z tego sprawę, kiedy szacujemy i porównujemy ceny lub kiedy zwiększamy bądź redukujemy składniki w przepisie kulinarnym. Ale weźmy na przykład nasze telefony komórkowe — one również potrzebują matematyki by funkcjonować!

Co oznacza dla Ciebie nagroda „dla Kobiet w Nauce” przyznawana przez Fundację L'Oréal wraz z UNESCO w regionie Ameryki Łacińskiej i Karaibów?

I knew I had been nominated, but I thought I had no chance of winning because math is not very popular. When they called me I was surprised, I was not aware of the significance of the award. For me, it is a great personal joy and at the same time I feel it as a prize for mathematics because this is not usually a highly awarded discipline. But, in addition, I consider that it is an excellent opportunity so that with the publicity generated by the award, more girls discover that mathematics is for them, that it is linked to emotions more than they imagine.

Słyszałam o mojej nominacji, ale ponieważ matematyka nie jest zbyt popularną dziedziną, nie sądziłam, że uda mi się wygrać. Kiedy dostałam telefon o wygranej, byłam zaskoczona. Nie zdawałam sobie też sprawy ze znaczenia nagrody. Osobiście bardzo się z niej cieszę, ale traktuję ją również jako uznanie dla wszystkich innych matematyków — nie jest to bowiem zbyt często nagradzana dyscyplina. Uważam jednakże, że jest to doskonała okazja, aby dzięki rozgłosowi związanemu z nagrodą zachęcić więcej dziewcząt do zainteresowania się matematyką. Jest ona bardziej związana z emocjami niż może się wydawać.

Jakieś oczekujące projekty?

I have some problems that I would like to solve. Fortunately, mathematics is universal, more social than is commonly believed, and that allows me to work with many people from Argentina and from other parts of the world. Interacting with people is that ideas arise and work is more productive. Ultimately, in mathematics, and in life in general, when you have a problem it is best to avoid hitting your head against the wall over and over again, and instead try different things to try to solve it.

Istnieje kilka problemów, które chciałabym rozwiązać. Na szczęście matematyka jest uniwersalna i bardziej towarzyska, niż się powszechnie uważa, co pozwala mi pracować z wieloma ludźmi z Argentyny i innych części świata. Obcowanie z innymi sprawia, że pojawia się więcej pomysłów i praca staje się bardziej produktywna. Ostatecznie —  tak w matematyce, jak i w życiu — kiedy pojawi się problem lepiej jest uniknąć walenia głową w ścianę, a zamiast tego spróbować różnych pomysłów na jego rozwiązanie.

Czy ma pani jakieś rady dla innych badaczy lub dla kobiet, które chciałyby zgłębić dziedzinę nauk ścisłych?

My advice is not to censor yourself, if you like it, don't hesitate and follow your passion.

Radzę się nie hamować. Jeśli coś ci się podoba, nie wahaj się i podążaj za swoją pasją.

Rozpocznij dyskusję

Autorzy, proszę Zaloguj »

Wskazówki

  • Wszystkie komentarze są moderowane. Nie wysyłaj komentarza więcej niż raz, gdyż może to zostać zinterpretowane jako spam.
  • Prosimy, traktuj innych z szacunkiem. Komentarze nieprzywoite, obraźliwe lub atakujące inne osoby nie będą publikowane.