Meksyk jest jednym z najbardziej aktywnych krajów Ameryki Łacińskiej w sieci Tor, ale najpopularniejszy operator telekomunikacyjny w tym kraju – Telmex, praktycznie zablokował cały ruch w tej sieci. Oto co zespół naukowców z Narodowego Autonomicznego Uniwersytetu Meksyku (UNAM) i projektu Magma [3], którego członkami są autorzy tego artykułu, odkrył w swoich ostatnich badaniach. Jest to niepokojące odkrycie dla obrońców wolności słowa i prywatności, ponieważ postrzegane jest jako przeszkoda w korzystaniu z przysługujących im praw.
[4]Logo sieci Tor. Zdjęcie z Wikipedii, użyte na licencji CC BY 3.0 US.
Sieć Tor [5] to bezpłatne oprogramowanie typu open source, które jest używane na całym świecie do anonimowej komunikacji. Oferuje alternatywę dla tych, którzy chcą korzystać z wolności dostępu i wypowiedzi w Internecie, zachowując jednocześnie swoją prywatność i anonimowość. W tym celu opiera się na sieci ponad 6000 węzłów lub przekaźników [6], które zapewniają ogólnoświatowy anonimowy routing, nazywany również metaforycznie „routingiem cebulowym” z powodu różnych warstw tworzących tę sieć.
Meksyk to kraj, w którym wolność słowa jest zagrożona, co może wyjaśniać zainteresowanie bezpiecznym sposobem komunikacji online. Według Reporterów bez Granic [7] w 2020 roku, Meksyk zajął 143 miejsce na 180 krajów pod względem wolności prasy. Dziennikarze i obrońcy praw człowieka wykonując swoją pracę, często narażają swoje życie [8].
Routing cebulowy zapewnia anonimowość [9] przesyłając dane z odwiedzanych przez nas stron internetowych przez serię trzech przekaźników w taki sposób, że miejsce docelowe nie może znać pierwotnego źródła połączenia. Według sieci Tor [10] w Meksyku dziennie jest od 10 000 do 15 000 użytkowników tej sieci. Społeczeństwo obywatelskie i lokalne społeczności nasiliły korzystanie z sieci Tor. Ich projekty koncentrują się na wykorzystaniu anonimowych skrzynek odbiorczych dla sygnalistów w dziennikarstwie i obronie praw człowieka.
[11]Przepustowość przewidziana dla Ameryki Łacińskiej. Źródło danych: Tor Metrics, 2019
W ostatnich latach zespół naukowców, studentów i obrońców praw człowieka naciskał na uniwersytety takie jak UNAM czy Metropolitan Autonomous University, aby te używały do pracy infrastruktury sieci Tor. Niektórzy postrzegają to jako „cyfrową samoobronę [12]” lub innymi słowy, polityczny akt samozarządzania w celu wypracowania alternatyw we współpracy ze społecznościami.
Takie zaangażowanie znajduje odzwierciedlenie w zwiększonej liczbie przekaźników zainstalowanych w Meksyku. Według źródeł sieci Tor [13], liczba ta wzrosła w ciągu ostatnich trzech lat z 1 lub 2 przekaźników do ponad 20 w najbardziej aktywnych dziennikach logowań do sieci. Jednak liczba ta znacznie się zmniejszyła, gdy Telmex zaczął je blokować.
Czy Telmex blokuje tę sieć?
Jak udokumentował w swojej analizie [14] zespół naukowców z UNAM i projektu Magma [15], najczęściej używany operator telekomunikacyjny w Meksyku którym jest Telmex, blokuje sieć Tor.
Telmex [16] to prywatna firma należąca do Carlosa Slima, najbogatszego człowieka [17] w Meksyku i jedna z największych firm telekomunikacyjnych w Ameryce Łacińskiej. Oferuje usługi telefonii stacjonarnej i jest uważany za „króla stacjonarnego internetu szerokopasmowego [18]” w większości Meksyku.
Jednak mniejsi dostawcy internetu, którzy chcą kontynuować lub rozpocząć swoje zaangażowanie w sieć Tor, zostali zmuszeni do znalezienia dostawców Internetu innych niż Telmex.
Pierwszy publiczny raport dotyczący blokady Telmex przez użytkowników sieci Tor pochodzi z 2016 [19] roku. Operator węzła sieci Tor wypowiedział się na liście mailingowej projektu Tor:
He estado ejecutando un nodo (retransmisión sin salida) durante aproximadamente 5 años. Desde el año nuevo, noté que mi nodo se cayó, y que no apareció en los lugares habituales.
Od około 5 lat prowadzę węzeł (przekaźnik bez wyjścia). Od początku roku zauważyłem, że mój węzeł uległ awarii i nie pojawia się w typowych dotychczas miejscach.
Liczba przekaźników w Meksyku w latach 2009-2019. Źródło: Tor Metrics.
Operator węzła dodał również, że w Meksyku było od 5 do 8 przekaźników, ale w tym czasie tylko 1 pojawiał się w sieci. Ten raport zbiega się z zapisami historii sieci Tor, które pokazują znaczny spadek liczby przekaźników między 2015 a 2017 rokiem.
System sieci Tor opiera się na 9 serwerach i 1 kopii zapasowej, zwanych „urzędami katalogowymi”, które znajdują się w Europie, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.
Telmex zablokował dostęp do 7 z tych serweróœ. Użytkownicy mają dostęp do sieci Tor, ale nie jest możliwe zainstalowanie przekaźników, ponieważ od 2016 roku nie było możliwe ustanowienie stabilnego połączenia z urzędami katalogowymi. Są one wymagane dla niezawodności sieci Tor jako całości.
[20]Wykres utworzony na podstawie danych pomiarowych z Otwartego Obserwatorium Zakłóceń Sieci
Wykres po prawej stronie przedstawia pomiary wykonywane regularnie między styczniem a czerwcem 2019 r. Pomiary dla sieci Telmex są pokazane na czerwono lub brązowo; 7 z 10 centrów katalogowych Tor zostało zablokowanych.
Agencja rządowa odpowiedzialna za regulację telekomunikacji w Meksyku czyli Federalny Instytut Telekomunikacji, oficjalnie dowiedziała się o blokadzie Telmex w dniu 31 października 2019 r. Poprzez zalecenie dotyczące praktyk związanych z neutralnością sieci, którym podzieliła się jej rada doradcza. W swojej rekomendacji zarząd argumentuje, że:
(…) se puede tener una posible violación al no permitir la libre elección de privacidad y anonimato que una persona pueda elegir al usar servicio de internet de determinado proveedor.
(…) Niedopuszczając do swobodnego wyboru prywatności lub anonimowości, na które dana osoba może się zdecydować korzystając z usług internetowych konkretnego dostawcy, może dojść do naruszenia prawa.
Dodaje również:
Como es evidente, la privacidad y la neutralidad serán letra muerta en las leyes mientras el instituto no actué de forma más proactiva.
Jak widać, prywatność i neutralność pozostaną na papierze tak długo, jak Instytut nie będzie działał bardziej aktywnie.
Pomimo meksykańskiego rządowego prawa telekomunikacyjnego [21] które stanowi, że dostawcy Internetu muszą przestrzegać „Wolnego wyboru, braku dyskryminacji, prywatności, kontroli ruchu, jakości i rozwoju”, podtrzymywanych przez infrastrukturę, Instytut nie odpowiedział.
Ze swojej strony Telmex kilkakrotnie zaprzeczał, iż blokuje operatorów, gdy został poproszony o zaprzestanie takiej działalności.
W tych cyfrowych ramach operatorzy w Meksyku uważają blokadę za naruszenie praw człowieka. Ale pomimo tych blokad, meksykańska społeczność operatorów węzłów, uzyskała ponad 20 przekaźników w sieci Tor, a następnie utworzyła ponad 10 w ciągu ostatnich 3 lat współpracując z innymi dostawcami Internetu. Jednak ze względu na to, że Telmex jest najczęściej używanym dostawcą w kraju, środek ten stanowi trudną do pokonania przeszkodę.
Po opublikowaniu tej historii w języku hiszpańskim [22], Tor udostępnił ją na swoim koncie na Twitterze. Meksykańska krajowa prasa podchwyciła tę wiadomość [23], na co Telmex odpowiedział [24], że „Telmex dba o swobodę ruchu swoich użytkowników”, oraz, że nie ma zwyczaju blokowania aplikacji a także, że serwery Tora zostały zablokowane, ponieważ były rzekomo powiązane z oprogramowaniem ransomware „WannaCry”. Badacze tej historii odpowiedzieli wówczas stwierdzając, że blokada istnieje od 2015 roku i trwa do dziś, niezależnie od chwilowego ataku „WannaCry”. Zaproponowali swoją pomoc Telmexowi w rozwiązaniu wszelkich problemów.