Meksyk jest jednym z najbardziej aktywnych krajów Ameryki Łacińskiej w sieci Tor, ale najpopularniejszy operator telekomunikacyjny w tym kraju – Telmex, praktycznie zablokował cały ruch w tej sieci. Oto co zespół naukowców z Narodowego Autonomicznego Uniwersytetu Meksyku (UNAM) i projektu Magma, którego członkami są autorzy tego artykułu, odkrył w swoich ostatnich badaniach. Jest to niepokojące odkrycie dla obrońców wolności słowa i prywatności, ponieważ postrzegane jest jako przeszkoda w korzystaniu z przysługujących im praw.
Sieć Tor to bezpłatne oprogramowanie typu open source, które jest używane na całym świecie do anonimowej komunikacji. Oferuje alternatywę dla tych, którzy chcą korzystać z wolności dostępu i wypowiedzi w Internecie, zachowując jednocześnie swoją prywatność i anonimowość. W tym celu opiera się na sieci ponad 6000 węzłów lub przekaźników, które zapewniają ogólnoświatowy anonimowy routing, nazywany również metaforycznie „routingiem cebulowym” z powodu różnych warstw tworzących tę sieć.
Meksyk to kraj, w którym wolność słowa jest zagrożona, co może wyjaśniać zainteresowanie bezpiecznym sposobem komunikacji online. Według Reporterów bez Granic w 2020 roku, Meksyk zajął 143 miejsce na 180 krajów pod względem wolności prasy. Dziennikarze i obrońcy praw człowieka wykonując swoją pracę, często narażają swoje życie.
Routing cebulowy zapewnia anonimowość przesyłając dane z odwiedzanych przez nas stron internetowych przez serię trzech przekaźników w taki sposób, że miejsce docelowe nie może znać pierwotnego źródła połączenia. Według sieci Tor w Meksyku dziennie jest od 10 000 do 15 000 użytkowników tej sieci. Społeczeństwo obywatelskie i lokalne społeczności nasiliły korzystanie z sieci Tor. Ich projekty koncentrują się na wykorzystaniu anonimowych skrzynek odbiorczych dla sygnalistów w dziennikarstwie i obronie praw człowieka.
W ostatnich latach zespół naukowców, studentów i obrońców praw człowieka naciskał na uniwersytety takie jak UNAM czy Metropolitan Autonomous University, aby te używały do pracy infrastruktury sieci Tor. Niektórzy postrzegają to jako „cyfrową samoobronę” lub innymi słowy, polityczny akt samozarządzania w celu wypracowania alternatyw we współpracy ze społecznościami.
Takie zaangażowanie znajduje odzwierciedlenie w zwiększonej liczbie przekaźników zainstalowanych w Meksyku. Według źródeł sieci Tor, liczba ta wzrosła w ciągu ostatnich trzech lat z 1 lub 2 przekaźników do ponad 20 w najbardziej aktywnych dziennikach logowań do sieci. Jednak liczba ta znacznie się zmniejszyła, gdy Telmex zaczął je blokować.
Czy Telmex blokuje tę sieć?
Jak udokumentował w swojej analizie zespół naukowców z UNAM i projektu Magma, najczęściej używany operator telekomunikacyjny w Meksyku którym jest Telmex, blokuje sieć Tor.
Telmex to prywatna firma należąca do Carlosa Slima, najbogatszego człowieka w Meksyku i jedna z największych firm telekomunikacyjnych w Ameryce Łacińskiej. Oferuje usługi telefonii stacjonarnej i jest uważany za „króla stacjonarnego internetu szerokopasmowego” w większości Meksyku.
Jednak mniejsi dostawcy internetu, którzy chcą kontynuować lub rozpocząć swoje zaangażowanie w sieć Tor, zostali zmuszeni do znalezienia dostawców Internetu innych niż Telmex.
Pierwszy publiczny raport dotyczący blokady Telmex przez użytkowników sieci Tor pochodzi z 2016 roku. Operator węzła sieci Tor wypowiedział się na liście mailingowej projektu Tor:
He estado ejecutando un nodo (retransmisión sin salida) durante aproximadamente 5 años. Desde el año nuevo, noté que mi nodo se cayó, y que no apareció en los lugares habituales.
Od około 5 lat prowadzę węzeł (przekaźnik bez wyjścia). Od początku roku zauważyłem, że mój węzeł uległ awarii i nie pojawia się w typowych dotychczas miejscach.
Operator węzła dodał również, że w Meksyku było od 5 do 8 przekaźników, ale w tym czasie tylko 1 pojawiał się w sieci. Ten raport zbiega się z zapisami historii sieci Tor, które pokazują znaczny spadek liczby przekaźników między 2015 a 2017 rokiem.
System sieci Tor opiera się na 9 serwerach i 1 kopii zapasowej, zwanych „urzędami katalogowymi”, które znajdują się w Europie, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.
Telmex zablokował dostęp do 7 z tych serweróœ. Użytkownicy mają dostęp do sieci Tor, ale nie jest możliwe zainstalowanie przekaźników, ponieważ od 2016 roku nie było możliwe ustanowienie stabilnego połączenia z urzędami katalogowymi. Są one wymagane dla niezawodności sieci Tor jako całości.
Wykres po prawej stronie przedstawia pomiary wykonywane regularnie między styczniem a czerwcem 2019 r. Pomiary dla sieci Telmex są pokazane na czerwono lub brązowo; 7 z 10 centrów katalogowych Tor zostało zablokowanych.
Agencja rządowa odpowiedzialna za regulację telekomunikacji w Meksyku czyli Federalny Instytut Telekomunikacji, oficjalnie dowiedziała się o blokadzie Telmex w dniu 31 października 2019 r. Poprzez zalecenie dotyczące praktyk związanych z neutralnością sieci, którym podzieliła się jej rada doradcza. W swojej rekomendacji zarząd argumentuje, że:
(…) se puede tener una posible violación al no permitir la libre elección de privacidad y anonimato que una persona pueda elegir al usar servicio de internet de determinado proveedor.
(…) Niedopuszczając do swobodnego wyboru prywatności lub anonimowości, na które dana osoba może się zdecydować korzystając z usług internetowych konkretnego dostawcy, może dojść do naruszenia prawa.
Dodaje również:
Como es evidente, la privacidad y la neutralidad serán letra muerta en las leyes mientras el instituto no actué de forma más proactiva.
Jak widać, prywatność i neutralność pozostaną na papierze tak długo, jak Instytut nie będzie działał bardziej aktywnie.
Pomimo meksykańskiego rządowego prawa telekomunikacyjnego które stanowi, że dostawcy Internetu muszą przestrzegać „Wolnego wyboru, braku dyskryminacji, prywatności, kontroli ruchu, jakości i rozwoju”, podtrzymywanych przez infrastrukturę, Instytut nie odpowiedział.
Ze swojej strony Telmex kilkakrotnie zaprzeczał, iż blokuje operatorów, gdy został poproszony o zaprzestanie takiej działalności.
W tych cyfrowych ramach operatorzy w Meksyku uważają blokadę za naruszenie praw człowieka. Ale pomimo tych blokad, meksykańska społeczność operatorów węzłów, uzyskała ponad 20 przekaźników w sieci Tor, a następnie utworzyła ponad 10 w ciągu ostatnich 3 lat współpracując z innymi dostawcami Internetu. Jednak ze względu na to, że Telmex jest najczęściej używanym dostawcą w kraju, środek ten stanowi trudną do pokonania przeszkodę.
Po opublikowaniu tej historii w języku hiszpańskim, Tor udostępnił ją na swoim koncie na Twitterze. Meksykańska krajowa prasa podchwyciła tę wiadomość, na co Telmex odpowiedział, że „Telmex dba o swobodę ruchu swoich użytkowników”, oraz, że nie ma zwyczaju blokowania aplikacji a także, że serwery Tora zostały zablokowane, ponieważ były rzekomo powiązane z oprogramowaniem ransomware „WannaCry”. Badacze tej historii odpowiedzieli wówczas stwierdzając, że blokada istnieje od 2015 roku i trwa do dziś, niezależnie od chwilowego ataku „WannaCry”. Zaproponowali swoją pomoc Telmexowi w rozwiązaniu wszelkich problemów.