Supergirl i Vieršnica – symbole rewolucji i równości płci na Białorusi

Mem z Białoruską wersją Supergirl, stojącą naprzeciw policyjnego kordonu, z podpisem wzywającym obywateli do udzielenia pomocy i trwania w nadziei w walce ze złem. Parodia wykonana przez Capitaine Biélorussie w oparciu o rysunek Warrena Louwa. Dozwolony użytek.

Poza zdjęciami prawdziwych ludzi, dających przykład cywilnej odwagi, graficy cyfrowi, którzy wspierają protesty na Białorusi, używają kultowych, należących do kultury globalnej obrazów, które są symbolami kobiecej siły i łączą je z tymi, które są związane białoruskim dziedzictwem historycznym.

Już od pierwszych dni kobiety, czy to wychodząc na ulicę, czy to jako liderki opozycji, stały na czele antyrządowych manifestacji na Białorusi. Z tego powodu, tak jak robi to wielu innych, artystka Daria Sazanovich nazywa obecne protesty “rewolucją o kobiecej twarzy”.

Białoruskie protesty są estetycznie atrakcyjne i koncepcyjne. Ludzie noszą biało-czerwono-białe ubrania (tradycyjne kolory Białorusi, które nawiązują do starożytnej białoruskiej tradycji). Biały kolor dominuje w tłumie (vs policyjna czerń). I silne kobiety, które czynią ten protest niezwykłym.

Poza różnymi formami dzieł sztuki, zdjęciami i innymi sposobami artystycznego wyrazu, dotychczas używanymi podczas białoruskich protestów, pojawił się także przekształcony wizerunek superbohaterki Supergirl. Po raz pierwszy ukazał się on wraz z ogłoszeniem dotyczącym sierpniowych protestów.

Protesty na Białorusi w ten weekend:
?Sobota: Marsz Kobiet, 16:00, Start na Placu Pieramohi
?Niedziela: Marsz o Pokój i Niepodległość, 14:00, Pl. Niepodległości

Możliwe represje i aresztowania.
Dla dziennikarzy: Bądźcie bardzo ostrożni.

Artystka, która zaczęła używać tego wizerunku, jest znana pod pseudonimem Capitaine Biélorussie i została zainspirowana przez amerykańskiego rysownika komiksowego Boba Osknera. Global Voices w rozmowie z Kapitan, która ze względów bezpieczeństwa chce pozostać anonimowa, zapytało o komiks i o pomysł kryjący się za jego wykorzystaniem:

The idea of Captain Belarus was born from both my interest in comic art and my desire to create a symbol of our revolution – a 100 percent positive character who represents the whole Belarusian nation – as heroic, fair and brave as it is – and its struggle against the cruel dictator.

There are several reasons for choosing Supergirl. First, and most important is that she is a girl. This revolution indeed has a woman's face – its  flame was sparked by women and is now supported by women across the country.

The second reason is that Supergirl is a well-known superhero whose face is already associated with noble goals and heroic deeds. I also thought about using Captain Marvel but she doesn't seem as popular as Supergirl in the region.

I think I even saw a similar image of a Supergirl wearing our flag's colors on one of the posters used by protester, which proves that I'm not the only one who thinks this way. Plus – and that is the last reason I can think of – Supergirl's costume is easier to transform into Captain Belarus’. And she wears a cape. Everybody loves superheroes with capes.

Mem z białoruską wersją Supergirl, niosącą członków OMON (specjalnej jednostki policyjnej notorycznie stosującej przemoc wobec protestujących) z podpisem “Czas wynieść śmieci!” Parodia wykonana przez Capitaine Biélorussie, w oparciu o rysunek Derricka Chewa dla DC Comics. Dozwolony użytek.

Pomysł na Kapitan Białoruś zrodził się z mojego zainteresowania sztuką komiksową i pragnienia, by stworzyć symbol dla naszej rewolucji – w stu procentach pozytywną postać, która będzie reprezentowała cały naród, jego heroizm, sprawiedliwość i odwagę w walce przeciw okrutnemu dyktatorowi.

Jest wiele powodów, dla których wybrałam Supergirl. Po pierwsze jest ona dziewczyną, a to na prawdę jest rewolucja o kobiecej twarzy – została rozpoczęta przez kobietę i jest teraz wspierana przez obywatelki w całym kraju.

Po drugie Supergirl to znana bohaterka, której twarz jest symbolem szlachetnych celów i heroicznych czynów. Zastanawiałam się także nad wyborem Kaptain Marvel, ale miałam wrażenie, że nie jest ona tak popularna w regionie, jak Supergirl.

Wydaje mi się, że widziałam podobny wizerunek Supergirl, mającej na sobie ubiór w kolory naszej flagi, na jednym z transparentów używanych przez protestujących, co tylko udowadnia, że nie jestem odosobniona w swoich poglądach. Dodatkowo – i to ostatni powód, jaki przychodzi mi do głowy – kostium Supergirl jest łatwiejszy do zmienienia go w kostium Kapitan Białoruś. I ma pelerynę. Wszyscy kochają superbohaterów w pelerynach.

Jamal Yaseem Igle jest amerykańskim artystą, który zyskał międzynarodową renomę jako rysownik, inker i kolorysta dla DC i Marvel Comics, włączając w to jego pracę przy uznanych przez krytyków i kochanych przez fanów rozdziałach Supergirl.

W rozmowie on-line z Global Voices, Igle wytłumaczył na czy polega uniwersalny urok postaci:

The idea of a superhero character is partially based in the power fantasy dynamic. Superheroes allow us to go beyond our own imaginary limitations. We live, we die, we breath with them.

Supergirl was initially created during the teen sidekick heyday of the 1950's (in Action Comics #252), and for a while in the comics her presence was kept secret from “the outside world” acting as Superman's “secret weapon”. During the first few years of inception, she garnered her own fanbase. She became a central point in the book “The Feminine Mystique” by Betty Friedan and sparked even more discussions about women's independence. So much so that she finally was “revealed” to the DC Comics universe, nearly 3 years later (Action Comics #285 in February 1962).

Supergirl, from her first appearance became a bit of a cultural icon for young women at the time and continues to be so. During the 1960's and 70's, she like Wonder Woman began to embody the Independent Woman and the embrace of the Equal Rights Amendment movement. Supergirl continued to become more and more an individual voice, rather than an appendage of Superman and his comic book mission. She began to represent a sense of agency that young female comics fans could embrace as well.

These things are important. Especially now with so much international strife as well as local strife. Capitaine Biélorussie, taking it's obvious inspiration form the spirit of Supergirl and superheroes in general, shows the global reach of the character. It also shows a need for heroes in these challenging times as Belarus contends with a contested election, and a strongman who wants to stifle the voice of the people.

Artysta Jamal Yaseem Igle, ekspert od Supergirl. Zdjęcie użyte z uprzejmości  artysty.

Idea idąca za postaciami superbohaterów jest częściowo zakorzeniona w fantazjach o sile. Superboheterzy pozwalają nam wybić się ponad nasze ograniczenia. Żyjemy, umieramy i oddychamy z nimi.

Supergirl pojawiła się po raz pierwszy na fali szczytu popularności nastoletnich pomocników superbohaterów w latach 50. (w Action Comics #285), jednak przez jakiś czas jej istnienie było utrzymywane w sekrecie przed “światem zewnętrznym” – pełniła rolę “sekretnej broni” Supermana. W ciągu paru lat od jej powstania, Supergirl zyskała swoją własną bazę fanów. Stała się głównym tematem książki “The Feminine Mystique” autorstwa Betty Friedan i wywołała jeszcze więcej dyskusji o emancypacji kobiet. Jej wpływ był tak ogromny, że prawie 3 lata później została w końcu “ujawniona” w uniwersum DC Comics (Action Comics #285 w lutym 1962).

Supergirl, już od jej pierwszego pojawienia się w komiksach, stała się jakby kulturową ikoną dla młodych kobiet i jest nią do dziś. W latach 60. i 70. zaczęła ona, tak jak i Wonder Woman, uosabiać kobietę niezależną i była wyrazem poparcia dla ruchu związanego z Equal Rights Amendment. Supergirl zyskiwała co raz więcej autonomii, zamiast pozostawać w cieniu Supermana i jego komiksowej misji. Zaczęła reprezentować poczucie niezależności, które mogły przybrać także młode czytelniczki.

To są ważne zagadnienia. Zwłaszcza teraz, kiedy jest tak wiele międzynarodowych i lokalnych konfliktów. Capitaine Biélorussie, czerpiąca z ducha Supergirl i ogólnie z wizerunków superbohaterów, udowadnia globalny zasięg postaci. Pokazuje również zapotrzebowanie na herosów, w tych trudnych czasach kiedy Białoruś zmaga się z kwestionowanym wynikiem wyborów i autokratą, który chce stłumić głos ludzi.

Supergirl nie jest jedynym kultowym wizerunkiem kobiety używanym przez protestujących. Vieršnica to żeńska adaptacja historycznego herbu znanego jako Pahonia lub Pogonia, w którym rycerz na białym koniu został zastąpiony przez długowłosą kobietę. Emblemat zaprojektowany przez Alesa Plotkę i Julię Halavinę w 2015, dzięki dużemu zainteresowaniu, jest od niedawna dostępny za darmo w wersji przygotowanej specjalnie do druku.

Plotka, obecnie przebywający w Pradze piosenkarz i aktywista społeczny z Białorusi, w wywiadzie dla Global Voices opowiedział o historii zaprojektowanego przez niego emblematu:

The image appeared as a cover of my first poetry book “Baisan” and caused a scandal in 2015. A painter who pretended to be a co-author of the coat of arms standard, introduced in 1991, threatened to start a court case against me and Julia Halavina as Vieršnica authors, as well as against other artists, for “desacralizing the sacred.”

It turned into a real Brazilian soap opera: in the finale the sister of a real standard author Jauhien Kulik spoke after years of silence to describe the story of stolen co-authorship and blessed the future life of the feminized symbol. That was a crucial moment for me personally in this story. The symbol was used for the first time at a traditional spring protest march in March 2016, but needed some time to be widely recognized.

Pierwsza strona magazynu Naša Niva zawierająca pierwszą publikację Vieršnicy w 2015.

Wizerunek po raz pierwszy pojawił się na okładce mojego tomiku poezji pt. “Baisan” i wzbudził skandal w 2015. Malarz, który podawał się za współautora wprowadzonej w 1991 roku ustandaryzowanej wersji herbu, groził wytoczeniem procesu przeciwko mnie i Julii Halavinie, jako twórcom Vieršnicy, a także przeciw innym artystom, oskarżając nas o “desakralizację świętości.”

Sytuacja była niczym brazylijska telenowela. Finalnie po latach milczenia, siostra prawdziwego twórcy herbu – Jauhiena Kulika – opowiedziała o losach skradzionych praw do współtwórstwa i wyraziła wsparcie dla przyszłości emblematu w jego ukobieconej wersji. Dla mnie to był przełomowy moment w tej historii. Symbol został użyty po raz pierwszy podczas tradycyjnego, wiosennego protestu w marcu 2016, ale minęło trochę czasu, zanim zaczął być szeroko rozpoznawalny.

Plotka wytłumaczył, dlaczego kobiety pełnią tak znaczącą rolę podczas obecnych protestów:

The female triumvirate of the 2020 movement has weakened Lukashenka’s rhetoric against his rivals. His traditional alpha-male style of blaming his opponents with vitriolic attacks no longer worked, so he switched to messages of stability and lurking omnipresent external enemies that allegedly kept Belarus from achieving that promised stability. The trio has shown they agree quickly and give messages fast, which is what helped them gain respect of the people who have grown tired of years of ineffective round tables discussions. Our political rules changed and that had nothing to do with gender  but with the quality of communications they introduced.

You see, revolution is a temporarily thing, and calling it just “female” is tricky. I would say Belarus is a country with a female face. A country where humanitarian values are the core, and in times of changes, a non-violent transfer of power is goal number one. As long as men adopt and support women and vice versa, it can be achieved. The speed of change in the wider region shows one thing clearly: each scenario is unique and everything is possible.

Triumwirat kobiet z opozycji z roku 2020 osłabił retorykę Łukaszenki, którą stosował przeciwko swoim rywalom. Jego kierowane w oponentów zjadliwe ataki w stylu tradycyjnego samca-alfy nie przynosiły więcej skutków, więc skierował swoją kampanię w stronę potrzeby stabilności i wszechobecnego, czyhającego niebezpieczeństwa, które jakoby powstrzymywało Białoruś przed jej uzyskaniem. Trio udowodniło, że łatwo dochodzą do porozumienia między sobą i szybko określają swoje stanowisko, co sprawiło, że prędko zyskały szacunek ludzi, którzy byli zmęczeni latami bezowocnych rozmów przy okrągłym stole. Zasady naszej politycznej gry błyskawicznie się zmieniły i nie miało to nic wspólnego z płcią, ale z jakością komunikatów, które były przedstawione przez grupę.

Widzisz, rewolucja przemija i nazwanie jej po prostu “kobiecą” jest kłopotliwe. Powiedziałbym, że Białoruś to kraj o kobiecej twarzy. Kraj, dla którego podstawą są wartości humanitarne, a w czasach zmian przekazanie władzy bez użycia przemocy jest celem numer jeden. Tak długo jak mężczyźni się przystosują oraz będą wspierać kobiety i vice versa, może to być osiągnięte. Prędkość zmian w szerszym regionie pokazuje jedną rzecz jasno: każdy scenariusz jest unikalny i wszystko jest możliwe.

Dowiedz się więcej o zamieszkach na Białorusi

Rozpocznij dyskusję

Autorzy, proszę Zaloguj »

Wskazówki

  • Wszystkie komentarze są moderowane. Nie wysyłaj komentarza więcej niż raz, gdyż może to zostać zinterpretowane jako spam.
  • Prosimy, traktuj innych z szacunkiem. Komentarze nieprzywoite, obraźliwe lub atakujące inne osoby nie będą publikowane.