Część I: Dostęp kobiet w Afryce Wschodniej do informacji o ochronie zdrowia w czasie pandemii COVID-19

Kobieta stojąca przed przychodnią ochrony zdrowia reklamującą szereg ubezpieczeń i usług, 19 Marca 2018, Nairobi, Kenia. Zdjęcie International Telecommunications Union na licencji Flickr CC BY 2.0.

Przypis redakcji: Artykuł należy do dwuczęściowego cyklu na temat kobiet i opieki zdrowotnej w czasie epidemii COVID-19 w Afryce Wschodniej. Aby przeczytać część II, kliknij tutaj

Choć opieka okołoporodowa stanowi bardzo ważny element zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz nieodzowną część praw do ochrony zdrowia, to śmiertelność okołoporodowa matek wciąż zagraża zdrowiu kobiet i dziewcząt na całym świecie, a zwłaszcza w Afryce Subsaharyjskiej.

W ostatnich latach państwa w tym regionie wprowadziły zgodne z Celami Zrównoważonego Rozwoju wyznaczonymi przez Organizację Narodów Zjednoczonych środki  priorytetowe mające na celu zmniejszenie liczby nieplanowanych ciąż i niebezpiecznych aborcji, a także poprawienie dostępu do wykwalifikowanych dostawców usług opieki zdrowotnej.

Niemniej jednak aby działania te mogły odnieść sukces, kobiety i dziewczęta muszą mieć zapewniony dostęp do informacji.

Pandemia COVID-19 jasno pokazuje, że obowiązek państw dotyczący zapewnienia odpowiedniego dostępu do informacji to podstawowy element praw do ochrony zdrowia, a wywiązanie się z niego wymaga aktywnej komunikacji we właściwym czasie.

W czasie pandemii władze niektórych państw miały trudności, aby zapewnić kobietom i dziewczętom nieprzerwany dostęp do informacji z dziedziny zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego zarówno przez internet, jak i poza nim.

W Kenii informacje na temat wyjątków od godziny policyjnej oraz obostrzeń, restrykcji i ograniczeń w związku z pandemią nie zawsze przekazywane były ludności w regularny sposób oraz w jasnym i dostępnym formacie. Choć wyjątki kategorycznie zezwalają kobietom wymagającym nagłej opieki położniczej na opuszczenie miejsca zamieszkania w celu udania się do placówki opieki zdrowotnej, brak jasnych informacji na ich temat oraz dotyczących ich zastosowań może prowadzić do niepotrzebnego stresu i nieporozumień.

Kenijczycy nie byli również w pełni świadomi zakresu obowiązków służb porządkowych oraz dostawców publicznych usług transportowych w kwestii ułatwiania i zapewniania kobietom oraz dziewczętom bezpiecznej podróży do placówek opieki zdrowotnej. Dostęp do takich informacji pozwala kobietom i dziewczętom dochodzić do swoich praw.

Młodzi rodzice odwiedzający placówkę opieki zdrowotnej z noworodkiem, 19 Marca 2018, Nairobi, Kenia. Zdjęcie International Telecommunications Union na licencji Flickr CC BY 2.0.

Brak dostępu do zasobów internetowych

Rozpowszechnianie informacji głównie przez internet, a zwłaszcza w mediach społecznościowych, może być niebezpieczne, ponieważ prowadzi to do wykluczenia i dyskryminacji wobec wielu kobiet i dziewcząt, które albo nie mają dostępu do smartfonów czy usług internetowych oraz nie posiadają umiejętności cyfrowych, albo mogą korzystać z nich tylko w sposób ograniczony. Niektóre z nich z nich mają także ograniczone środki finansowe na pokrycie kosztów transferu danych lub w ogóle nie mogą sobie na to pozwolić.

Według World Wide Web Foundation pomimo ogromnego wzrostu liczby osób korzystających z internetu, z powodu istniejących nierówności płci w sieci nadal jest więcej mężczyzn niż kobiet. W Afryce Subsaharyjskiej zaledwie 28 procent kobiet ma dostęp do internetu. Oznacza to, że rozpowszechnianie informacji przez internet lub wymaganie, aby konsumenci uzyskiwali dostęp do usług medycznych przez internet, często prowadzi do wykluczenia kobiet.

Na terenie Kenii dostęp do telefonu komórkowego ma 86 procent kobiet, ale jedynie 32 procent ma dostęp do usług internetowych i korzysta z nich, przy czym nie jest jasne, czy mogą one korzystać z internetu w sposób regularny i nieprzerwany, co wymaga środków finansowych do zapłaty za pakiety danych, a także za prąd potrzeby do ładowania smartfonów.

Ogólnodostępna medycyna na odległość?

Kenijskie Ministerstwo Zdrowia opublikowało wytyczne dotyczące ciągłości opieki zdrowotnej w zakresie zdrowia reprodukcyjnego i opieki okołoporodowej, a także opieki nad noworodkami i planowania rodziny w czasie pandemii COVID-19, obejmujące również zastosowanie telemedycyny – innowacyjnego modelu zalecanego przez wiele krajów w celu zapewnienia świadczenia usług medycznych w tym okresie.

Telemedycyna ma kluczowe znaczenie w kwestii zapewnienia dostępu do informacji dotyczącej zdrowia, w tym informacji na temat dostępu do służb ratunkowych w trakcie porodu, a także ułatwienia kontaktu między pacjentami i podmiotami świadczącymi opiekę zdrowotną.

Wytyczne dotyczące medycyny na odległość są jednak rozpowszechniane głównie w internecie, choć nie jest on dostępny dla wszystkich, więc wiele społeczności może nie znać numerów telefonów potrzebnych do korzystania z usług tego typu.

Co więcej medycyna na odległość jest niedostępna dla kobiet nieposiadających telefonów komórkowych, a w przypadku numerów telefonów, które nie są bezpłatne, także dla tych, które maja ograniczone środki na uiszczenie opłaty za połączenie.

Standardy w ramach prawa do zdrowia

Państwa świata związane są ratyfikowanymi traktatami i konwencjami praw człowieka. W rezultacie organy odpowiedzialne za nadzór nad przestrzeganiem praw człowieka działające w wymiarze regionalnym oraz globalnym wymiarze Narodów Zjednoczonych opracowały ogólnie przyjęte przez państwa standardy służące do oceny opieki zdrowotnej i ułatwienia realizacji praw do ochrony zdrowia, a w tym opieki okołoporodowej.

Komitet Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych  ONZ oraz Komitet ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet opracowały wspólnie komentarz ogólny nr 14komentarz ogólny nr 22 oraz uwagę ogólną nr 24 określające zobowiązania państw i standardy dotyczące realizacji praw do zdrowia.

W wymiarze regionalnym w 2014 roku Afrykańska Komisja Praw Człowieka i Ludów opracowała komentarz ogólny nr 2 dotyczący prawa do zdrowia, a w tym zdrowia reprodukcyjnego, zapewnionego w artykule 14 przełomowego Protokołu do Afrykańskiej karty praw człowieka i ludów dotyczący praw kobiet w Afryce z 2003 roku, znanego jako protokół z Maputo.

Powyższe instrumenty dotyczące praw człowieka wspólnie określają obowiązki państw afrykańskich służące zapewnieniu, aby opieka zdrowotna wysokiej jakości obejmująca również dostęp do informacji i edukacji w zakresie zdrowia była dostępna i odpowiednia dla wszystkich.

Dostęp do informacji musi być zapewniony wszystkim na równych zasadach i bez dyskryminacji,  zwłaszcza w przypadku słabszych grup społecznych, to jest żyjących w ubóstwie, mieszkających na obszarach wiejskich i trudno dostępnych, oraz osób z niepełnosprawnościami.

Bezpośrednie, publiczne zaangażowanie

Zastosowanie różnych metod rozprzestrzeniania informacji oraz komunikacji pozwala na to, aby wszystkie kobiety – w młodym czy podeszłym wieku, mieszkające na terenach wiejskich, podmiejskich czy miejskich oraz o każdym poziomie dochodów – miały dostęp do odpowiednich informacji na temat zdrowia.

Podsumowując, państwa mogłyby dołożyć większych starań, aby zapewnić społeczności dostęp do rzetelnych informacji, włączając w to korzystanie z tradycyjnych mediów takich jak telewizja, radio, gazety i wysyłanie masowych wiadomości za pomocą usług SMS i USSD.

Otwarty i przejrzysty przepływ komunikacji w społecznościach o ograniczonym dostępie do telefonów, telewizji, radia, prasy i tym podobnych wspomaga również współpraca z liderami społeczności, a także działaczami i grupami społecznościowymi oraz woluntariuszami i personelem niemedycznym zapewniającymi opiekę zdrowotną na poziomie lokalnym (tzw. community health workers).

Regularny dostęp do informacji w dziedzinie zdrowia, zwłaszcza dla kobiet i dziewcząt, bez wątpienia polepszy dostęp do usług w zakresie opieki okołoporodowej, co z kolei prawdopodobnie złagodzi przewidywany wzrost śmiertelności okołoporodowej matek niemowląt w Afryce w trakcie pandemii COVID-19.

Lydia Muthiani i Nelly Warega to obrończynie praw człowieka mieszkające i pracujące w Kenii. Specjalizują się w rozszerzaniu praw kobiet i dziewcząt. Należą też do organizacji Utu Wetu, która skupia ekspertów w dziedzinie praw człowieka zajmujących się w szczególności prawami kobiet.

Rozpocznij dyskusję

Autorzy, proszę Zaloguj »

Wskazówki

  • Wszystkie komentarze są moderowane. Nie wysyłaj komentarza więcej niż raz, gdyż może to zostać zinterpretowane jako spam.
  • Prosimy, traktuj innych z szacunkiem. Komentarze nieprzywoite, obraźliwe lub atakujące inne osoby nie będą publikowane.