Pomimo odnowy przepisów, Brazylia wciąż nie radzi sobie z ochroną kobiet przed wzrastającą liczbą zabójstw.

Manifestacja kobiet w Rio de Janeiro w celu zmniejszenia liczby kobietobójstw w Brazylii. „Kobiety mają żyć! Seksizm ma umrzeć!”. Zdjęcie autorstwa Fernando Frazao/Agencia Brasil, opublikowano za zgodą.

Ten artykuł stanowi część specjalnej sekcji Global Voices, dotyczącej seksizmu w Ameryce Łacińskiej.

Chociaż liczba morderstw w Brazylii spada, kobietobójstwo, czyli zabójstwo kobiet następujące w wyniku przemocy domowej lub z powodu ich płci, dokonywane głownie przez mężczyznę, który często jest partnerem ofiary – wzrasta.

W roku 2019 całkowita liczba morderstw w Brazylii spadła o 19%, w odniesieniu do roku 2018. Inaczej jest z zabójstwami kobiet, które według badania przeprowadzonego przez brazylijską agencję prasową G1, wzrosło o 12%. Są to informacje oparte na oficjalnych danych rządowych,

Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia (ang. WHO) Brazylia zajmuje piąte miejsce wśród krajów dotkniętych w największym stopniu kobietobójstwem. Te wstrząsające dane zostały uznane przez Międzyamerykańską Komisję Praw Człowieka (Inter-American Commission on Human Rights – IACHR) jako „niepokojące”.

Źródłem tego wzrostu może być ostatnia zmiana w ustawodawstwie: w roku 2015 Brazylia zapisała kobietobójstwo w kodeksie karnym. Zabójstwa kobiet są obecnie czynnikiem obciążającym w sprawach o morderstwo, a kary surowsze, gdy ofiara jest w ciąży, zmaga się z niepełnosprawnością, ma mniej niż 14 lub więcej niż 60 lat.

Dyrektorka wykonawcza brazylijskiego Forum bezpieczeństwa publicznego, Samira Bueno, od lat analizuje dane związane z przemocą w Brazylii w związku z Atlasem przemocy [PDF], który jest wieloletnim badaniem opublikowanym przez Insitute for Applied Economic Research (Ipea).

Zdaniem Samiry Bueno, prawo skłoniło organy ścigania do odróżniania kobietobójstw od innych zabójstw, a to wywołało wzrost liczby tego typu przestępstw. Samira przyznaje w jednym z wywiadów dla Global Voices:

Nesse contexto de morte violenta de mulheres, o número de fatos enquadrados como feminicídio também aumentou. Ou seja, o número de mortes é um número absoluto, mas o número de feminicídio é variável porque depende da interpretação que se dá no momento de registro da ocorrência. Aumentar esses números é um aspecto positivo e que revela envolvimento e conscientização por parte das autoridades.

W kontekście nagłych zgonów kobiet, wzrosła również liczba incydentów zarejestrowanych jako zabójstwa kobiet. Innymi słowy, liczba zgonów jest bezwarunkowa, podczas gdy liczba kobietobójstw jest zmienna, ponieważ zależy od interpretacji dokonanej w raporcie policyjnym. Obserwacja postępu tych liczb jest pozytywnym punktem, który świadczy o zaangażowaniu i o świadomości części władz publicznych.

Jednakże stwierdza się również duży wzrost liczby wszystkich przestępstw powiązanych z przemocą na tle płciowym, są to głównie obrażenia ciała spowodowane przemocą domową oraz gwałtami. Samira Bueno podkreśla to stwierdzenie:

A maior parte dos crimes de feminicídio decorre de violência doméstica, que está aumentando. Por isso o assunto tem se tornado central no Brasil. A violência de gênero continua sendo o ‘calcanhar de Aquiles’ em termos de política de segurança pública.

Większość zabójstw kobiet wynika z przemocy domowej, z którą zmaga się coraz to większa liczba mieszkanek Brazylii. To dlatego jest to obecnie kluczowy problem w tym kraju. Przemoc szowinistyczna zostaje „piętą achillesową” w zakresie polityki bezpieczeństwa publicznego.

Dyrektorka wyznaje,że Brazylia musi zmierzyć się z trudnym zadaniem:

Nós nunca tivemos tantas leis abordando violência contra as mulheres. Foi um avanço importante, mas precisamos ter a clareza de que leis penais não mudam comportamento.

Nigdy nie mieliśmy tylu praw do walki z przemocą kierowaną przeciwko kobietom. To ważny postęp, ale trzeba być świadomym, że prawo nie zawsze zmienia postępowanie.

Trzy fakty o przemocy na tle płciowym w Brazylii

Według Samiry Bueno w Brazylii istnieją trzy kluczowe kwestie dotyczące przemocy ze względu na płeć:

Głównymi ofiarami są kobiety czarne

Między 2007r. a 2017r., ilość morderstw na kobietach czarnych wzrosła o 29,9%, dla kontrastu wzrost ten wyniósł 4,5% u kobiet białych. Według Atlasu przemocy, wśród wszystkich kobiet zamordowanych w 2017 roku, ponad 65% stanowiły kobiety czarne. Samira Bueno zaznacza:

Raça e classe são elementos fundamentais pra entender violência de gênero. As negras têm menor escolaridade, vivem em áreas mais periféricas e tem mais dificuldade de acessar instrumentos públicos. Tem salários mais baixos que mulheres brancas com a mesma escolaridade.

Czynniki rasowe oraz klasowe są szczególnie istotne w zrozumieniu przemocy na tle płciowym. Kobiety czarne są mniej wykształcone i częściej żyją na obrzeżach miast, co utrudnia im dostęp do usług publicznych. Zarabiają one mniej niż kobiety białe, które mają ten sam stopień wykształcenia.

Nierówność zarobkowa między mężczyznami a kobietami połączona z rasizmem tworzą grupę najbardziej poszkodowaną finansowo w kraju. Kobieta czarna zarabia średnio 1394 reale brazylijskie (około 300 USD, 257 EU lub 1160 PLN) miesięcznie czyli mniej niż połowę średniego wynagrodzenia białego mężczyzny, która sięga 3138 realów (około 697 USD, 578 EU lub 2600 PLN).
Samira Bueno dodaje:

Quando tem crescimento na violência letal contra a mulher, ele é puxado pelo número de vítimas negras; quando há redução, ela se verifica mais entre mulheres brancas.

Za każdym razem, gdy obserwujemy wzrost przypadków przemocy niosącej śmierć kobietom, dotyczy on głównie kobiet czarnych, podczas gdy spadek dotyczy w głównej mierze kobiet białych.

Nieodpowiednie wsparcie federalne

W roku 2018 Brazylia odnotowała rekordową liczbę aktów przemocy dokonanych na kobietach: 263 000 przypadków kobiet rannych w wyniku przemocy domowej oraz 54 000 ofiar gwałtu. Jednak dofinansowanie Sekretariatu Kobiet, odpowiedzialnego za program wsparcia dla ofiar,według badań grupy Grupo Estado, zostało obniżone z 25 milionów USD w roku 2015 (około 23 miliony EU lub 107 milionów PLN) do 1,1 miliona USD w 2019 (około1 milion EU lub 4 miliony PLN).

W lutym prezydent Jair Bolsonaro zadeklarował, że działania kontra przemocy na tle płciowym nie potrzebowały większego dofinansowania. Jego zdaniem bardziej należy skoncentrować się na „zmianie postawy i zachowania” oraz na większej „świadomości”.

Damares Alves, minister Praw Człowieka, Rodziny i Kobiet, jest rzeczniczką rządu w kwestiach powiązanych z przemocą szowinistyczną. Damares Alves, obrończyni i pastorka ewangelicka, jest znana ze swojego konserwatywnego podejścia do praw kobiet i tożsamości płciowej, które często opiera się na jej przekonaniach religijnych.

Na początku roku 2019 uznała, że chłopcy powinni nosić ubrania niebieskie, a dziewczynki różowe. W lutym 2020 promowała abstynencję, jako metodę zapobiegania wczesnej ciąży, ignorując fakt, że wiele z nich było wynikiem gwałtu. Według badania przeprowadzonego przez Ministerstwo Zdrowia, między 2011 a 2016, 15680 nastolatek w wieku między 15. a 19. rokiem życia było ofiarą gwałtu, a 2387 z nich zaszło w ciążę.

Tymczasem projekt ustawy, który miał zapewnić ofiarom przemocy domowej wsparcie finansowe jest zablokowany od 7 lat.

Więcej broni, mniej bezpieczeństwa

Jedną z pierwszych obietnic kampanii Jaira Bolsonarona było złagodzenie praw dotyczących broni, co mogłoby doprowadzić do zwiększonej liczby zgonów związanych z przemocą domową. Zdaniem Samiry Bueno, broń używana do kobietobójstwa to „jakakolwiek broń uznana przez mordercę w szale gniewu za odpowiednią”.

Obecnie na mocy dekretów prezydenckich, strzelcy sportowi, myśliwi i kolekcjonerzy mogą przewozić naładowaną broń. Limit zakupu amunicji został zwiększony z 50 do 5000 nabojów do broni autoryzowanej, a proces importowania lub przenoszenia własnej broni został uproszczony.

Zdaniem Atlasu przemocy, od roku 2015, liczba kobietobójstw, które miały miejsce zarówno w domu ofiary, jak i przy użyciu broni, wzrosła. Pewne nagrodzone badanie [PDF] prowadzone przez badacza Ipea, Daniela Ricardo z Castro Cerqueira, przewiduje, że jednoprocentowy wzrost liczby broni palnej w kraju doprowadziłby do dwuprocentowego wzrostu zabójstw.

O cenário da violência já é preocupante; uma maior circulação armas de fogo pode ser devastadora.

Ten scenariusz jest niepokojący sam w sobie; rozpowszechnienie większej ilości broni może być katastralne.

Rozpocznij dyskusję

Autorzy, proszę Zaloguj »

Wskazówki

  • Wszystkie komentarze są moderowane. Nie wysyłaj komentarza więcej niż raz, gdyż może to zostać zinterpretowane jako spam.
  • Prosimy, traktuj innych z szacunkiem. Komentarze nieprzywoite, obraźliwe lub atakujące inne osoby nie będą publikowane.