Ta historia ukazała się w oryginale na stronie Meta.mk News Agency, która jest projektem organizacji Metamorphosis Foundation. Opublikowana przez nas edytowana wersja artykułu pojawia się tutaj w ramach umowy o udostępnianiu treści
16 grudnia zeszłego roku Ministerstwo Edukacji i Nauki Północnej Macedonii ogłosiło, że zmieni treść licealnego podręcznika. Wszystko za fali krytyki, która obiegła internet.
Oto treść książki, z której od 2002 r. korzysta się w macedońskich szkołach:
Причините за различното учество на жените во криминалитетот се објаснуваат со општествената положба на жената. Ако жената е затворена во домот и нема никакви јавни улоги, таа нема можност да прави кривични дела. Жената на тој начин е заштитена од многу комуникации, одговорности, ангажмани, натпревари, конфликти и е упатена да се грижи за семејството, а со тоа помалку е изложена на влијанието на објективните криминогени фактори. Во услови на поголема општествена активност можно е да дојде до поголема криминална активност особено кај некои видови кривични дела.
Powodem niższego odsetka kobiet popełniających przestępstwa jest ich sytuacja społeczna. Zamknięta w domu, niepodejmująca aktywności publicznych kobieta nie ma okazji popełniać zbrodni. W ten sposób kobieta chroniona jest przed wieloma przekazami, obowiązkami, konfliktami, czy rywalizacją, a zamiast tego może poświęcać się rodzinie. Dzięki temu jest w mniejszym stopniu narażona na kontakt z czynnikami przestępczymi. Możliwe, że zwiększona aktywność kobiet w społeczeństwie spowoduje wzrost liczby przestępstw, szczególnie w odniesieniu do niektórych czynów przestępczych.
Na tej samej stronie czytamy dalej:
Жените во помал обем ги извршуваат и следниве кривични дела: прељуба, недозволен абортус, уцени, кражби, кривоклетство.
Kobiety, choć w mniejszym stopniu, popełniają następujące przestępstwa: cudzołóstwo, nielegalna aborcja, szantaż, kradzież i krzywoprzysięstwo.
W rzeczywistości w Północnej Macedonii cudzołóstwo nie jest uznawane za przestępstwo.
Jak twierdzi Ministerstwo Edukacji, podręcznik autorstwa profesorów akademickich Nelko Stojanoskiego, Mileny Gjuroskiej i Zorana Matevskiego zostanie poddany rewizji, a nowa wersja książki trafi do uczniów w roku szkolnym 2020-2021.
Urzędnicy Ministerstwa dodają, że od 2017 r. z pomocą nauczycieli i uczniów treści podręczników poddawane są procesowi rewizji i aktualizacji oraz że nie otrzymano komentarzy w związku z tą konkretną książką. Jak głosi oficjalny komunikat :
Во таа насока, уште во 2017 година Министерството, односно Педагошката служба спроведе анкета помеѓу наставниците во основните и средните училишта со цел да достават сугестии, да укажат на забелешки од сите можни аспекти во врска со содржината на учебниците кои се одобрени и се применуваат во наставата, заради пристапување кон нивна корекција и ажурирање. За учебниците за кои добивме забелешки беше спроведен процес на корекција и повторно печатење во 2018 година, но меѓу нив не беше и учебникот кој денес е предмет на повеќе медиумски текстови, односно за истиот не беа доставени забелешки.
W 2017 r. Ministerstwo, czyli służba pedagogiczna, przeprowadziło w tej sprawie sondaż wśród nauczyciel szkół podstawowych i średnich, w którym poproszono o sugestie i uwagi na temat wszystkich możliwych aspektów dotyczących treści podręczników zatwierdzonych i używanych w szkołach, z myślą o naniesieniu poprawek lub aktualizacji. Proces wprowadzania zmian i drukowania nowych wersji podręczników rozpoczął się w 2018 r. Niemniej jednak książka, która wywołała niedawne kontrowersje w mediach społecznościowych, nie została objęta procesem rewizji, ponieważ podczas wstępnych konsultacji nie pojawiły się komentarze na temat jej treści.
W komunikacie znajduje się również wzmianka o tym, że Ministerstwo Edukacji poprosiło Urząd ds. Rozwoju Edukacji, instytucję zajmującą się tworzeniem programów nauczania, o zbadanie treści wszystkich podręczników. Wyniki oceny Urzędu będą stanowić podstawę przyszłej reformy programu.
Irena Cvetkovic, dyrektorka wykonawcza zajmującej się prawami człowieka organizacji Coalition Margins, powiedziała serwisowi Meta.mk, że za językiem „prawdy naukowej” w macedońskim systemie edukacji kryją się stereotypy i dyskryminacja.
Фактот дека жените по статистика извршуваат помал број на кривични дела споредено со мажите не може да се објаснува, а уште помалку да се одобрува, со одржување на родовата нееднаквост и притискање жените да останат во приватната сфера на домот и семејството, оставајќи ја јавната сфера на мажите. Точно е дека жените се помалку подложни на криминално онесување, но тоа треба да биде претставено како пример, како добар пример и токму заради тоа да се инсистира жените што повеќе да ја окупираат јавната сфера носејќи поинакви вредности како чесност, посветеност.
Statystyk ukazujących, że kobiety popełniają mniej przestępstw niż mężczyźni, nie można tłumaczyć, a nawet gorzej – potwierdzać – promując tym samym nierówność płci poprzez ograniczanie kobiet do sfery prywatnej domu i rodziny oraz pozostawianie sfery publicznej jedynie do dyspozycji mężczyzn. To prawda, że kobiety mają mniejszą tendencję do popełniania czynów przestępczych, ale fakt ten powinno się ukazywać w pozytywnym świetle, przekonując tym samym, że kobiety powinny brać czynniejszy udział w sferze publicznej, ponieważ wnoszą do niej wartości takie jak uczciwość czy poświęcenie.
Cvetkovic, która skończyła doktorat z gender studies, zaapelowała do władz i środowisk akademickich o postawienie pierwszego kroku w stronę gruntownej reformy macedońskiego systemu edukacji i przeprowadzenie całościowej rewizji wszystkich podręczników i materiałów edukacyjnych. Zaznaczyła również, że organizacja Coalition Margins już od 2011 r. nieustannie naciska na taką reformę.
W 2012 r. Uniwersytet Świętych Cyryla i Metodego odrzucił jej kandydaturę na stanowisko asystentki naukowej wydziału filozofii. Wcześniej profesorowie wydziału pedagogiki uniwersytetu pozwali ją o zniesławienie. Podstawą pozwu był napisany przez Cvetkovic felieton, w którym stwierdziła, że jeden z podręczników uczelni promuje homofobię. Chociaż sądu uniewinnił Cvetkovic, istnieją podejrzenia, że profesorowie ci wywarli presję na uniwersytecie, aby ten odrzucił kandydaturę kobiety.
Dijana Stojanovic Djordjevic, doktorka nauk politycznych specjalizująca się w gender oraz kierowniczka programowa działającej na rzecz kobiet fundacji Kvinna till Kvinna, powiedziała Meta.mk, że ilość informacji o charakterze dyskryminującym, stereotypowym i niewłaściwym w podręcznikach szkół podstawowych i średnich jest „przerażająca”.
Niektóre z przykładów to między innymi bezkrytyczna reprodukcja niektórych opowiadań (jak „Leniwa żona”), piosenek i przysłów ludowych, które promują patriarchalne wartości bez osadzania ich w odpowiednim kontekście dla zrozumienia dzisiejszego społeczeństwa. Według Stojanovic Djordjevic:
Само детално прегледување на сите содржини со родови очила и низ родова призма може да ги елиминира оние информации кои што допринесуваат за одржување на родовата нееднаквост.
Jedynie szczegółowa rewizja wszystkich podręczników z perspektywy kwestii płci pozwoli na eliminację treści, które przyczyniają się do nierówności płci.
Niska jakość oraz ideologiczne uprzedzenia materiałów szkolnych w Macedonii były jednymi z głównych powodów protestów przeciwko prawicowemu reżimowi, który władał Północną Macedonią między 2006 a 2017 r.
Główną obietnicą wyborczą centrolewicowego rządu, który w 2016 r. wygrał wybory, było polepszenie jakości podręczników oraz rewizja języka ze względu na kwestie związane z płcią.
Do tej pory obietnice te nie zostały całkowicie spełnione, a powolność władz przyczyniła się do niedawnego skandalu dotyczącego podręcznika do socjologii w mediach społecznościowych.