Azerbajdżańscy artyści uratowali budynek pełniący wcześniej funkcję domu modlitewnego, a obecnie kina przed zburzeniem

Budynek Mołokan w Baku, wcześniej pełniący funkcję domu modlitewnego, obecnie przekształcony w pracownię artystyczną. Zdjęcie autorstwa Leyli Gafarova/OC Media, wykorzystane za zgodą.

Wspólnota artystów i filmowców w Baku, wAzerbejdżanie, zdaje się wygrywać wielotygodniową walkę z władzami w sprawie powstrzymania rozbiórki ponad stuletniej świątyni Miłowan, w której mieści się podziemny teatr filmowy Salaam Cinema.

Pożyczając nazwę od Mohsen Makhmabaf’s film „Hello Cinema” z 1995 roku, Salaam Cinema jest jednym z niewielu niezależnych miejsc na kulturowej mapie Baku, które oprócz wyświetlania filmów, organizuje sztuki widowiskowe, wystawy i warsztaty. Inicjatywa została uruchomiona 3 lata temu przez Leyli Gafarova i jej męża, miejscowej pary, która w tym czasie przeniosła się z Unii Europejskiej.

„Chcieliśmy wyświetlać filmy w budynkach, które wcześniej służyły już jako teatry filmowe, zaczęliśmy wynajmować mały pokój w teatrze filmowym Veten, jednak później teatr został zniszczony (2017 rok) i straciliśmy naszą przestrzeń”, wspomina Ilkin Huseynov w wywiadzie dla Global Voices.

Na początku 2019 roku zdecydowali się na wynajem domu Mołokan, zbudowanego w 1913 roku, który miał funkcjonować głównie jako dom modlitwy dla małej wspólnoty azerbejdżańskiej – rosyjskiej sekty wygnanej na teren południowego Kaukazu w XIX wieku. Po przewrocie Bolszewickim, budynek został oddany w ręce rozgłośni, która prowadziła program radiowy „Danışır Bakı” (Baku na żywo). Wraz z rozpadem związku radzieckiego, budynek był opuszczony do 2018 roku, do momentu, gdy stał się siedziba kina Salaam.

„Od samego początku wiedzieliśmy, że właściciel chce zniszczyć te miejsce, jako że w przeszłości działał podobnie. Tak więc, burzy on stare budynki, buduje nowe a następnie sprzedaje”, mówi Leyli. „Nie rozumiał on również co zamierzamy tutaj robić. Gdy oświadczyliśmy, że planujemy wyświetlać filmy, prowadzić dyskusje i warsztaty, myślał, że zamierzamy nagrywać filmy w środku budynku i dopytywał się jakiego typu filmy będziemy kręcić i tym podobne”, kontynuuje.

Zgromadzenie wspólnoty wokół historycznego budynku

Po wynajęciu przestrzeni w 2019 roku, grupa rozpoczęła zakładanie herbaciarni na pierwszym piętrze, drugie piętro miało służyć natomiast do wyświetlania filmów, organizowania wystaw i stać się przestrzenią dla wspólnej pracy. Do marca 2019 roku, większość prac renowacyjnych ukończono i zespół kina Salaam wyjechał na wakacje, aby świętować Novruz, azerbejdżański i perski festiwal noworoczny.

Po ich powrocie z wakacji, pierwsze piętro budynku było kompletnie zniszczone. Właściciel wkrótce poinformował zespół, że musza oni opuścić budynek, ponieważ jest on przeznaczony do rozbiórki.

Nie wiedział jednak, że zespół nie podda się tak łatwo. Tygodniami grupa aktywistów okupowała budynek, w międzyczasie wysyłano listy i petycje do wszystkich organizacji rządowych. Ich apele podkreślały, że walczyli oni nie tylko o uratowanie miejsca rozwoju kulturowego, ale także na rzecz ochrony dziedzictwa architektonicznego Baku przed jego zniszczeniem.

Działo się tak do momentu, gdy pierwsza dama Azerbejdżanu, Mehriban Aliyeva, zaangażowała się w tą sprawę i właściciel musiał odstąpić. W oświadczeniu wydanym 8 maja, krótko po otrzymaniu apelu od artystów, Aliyeva zwróciła uwagę, jak ważna jest ochrona dziedzictwa kulturowego Azerbejdżanu.

Interwencja ze strony jednej z najbardziej wpływowych kobiet Azerbejdżanu w tym przypadku okazała się kluczowa. 30 maja Państwowy Służba Ochrony, Rozwoju i Odbudowy Dziedzictwa Kulturowego podlegającej Ministerstwu Kultury dodała budynek do listy nowo odkrytych zabytków historycznych.

Aby zapewnić, że budynek ten zostanie objęty ochroną, 3 czerwca Ministerstwo kultury zaapelowało do Rady Ministrów. Przed podjęciem ostatecznej decyzji, Rada Ministrów zwróciła się do Narodowej Akademii Nauk (National Academy of Science) o wyrażenie opinii na temat historycznego znaczenia budynku, w rezultacie 28 maja AMEA potwierdziła, że budynek w rzeczywistości stanowi zabytek historyczny i przekazała tę sprawę z powrotem do Ministerstwa Kultury. Zgodnie z oświadczeniem wydanym przez AMEA, Ministerstwo Kultury wkrótce zaprezentuje końcową dokumentację Radzie Ministrów Azerbejdżanu w celu podjęcia ostatecznej decyzji.

Plany na przyszłość

Według Leyli, mimo iż nie podjęto jeszcze decyzji końcowej, Salaam Cinema przyciąga wielu miłośników kina. Jego artyści i wolontariusze kontynuują organizowanie wydarzeń i pracują nad odnową budynku. Dzięki wsparciu Sabiny Fakhraddin Abbasovej, architektki i urbanistki Baku, na potrzeby wspólnoty opracowano plan ogrodu, który będzie znajdował się na zewnątrz budynku.

Ogród oraz nowa kawiarnia stanowią część nowej inicjatywy stworzonej przez kino Salaam, w którego centrum zainteresowania znalazły się dziedzictwo kulturowe i ochrona przyrody. Pierwsze wydarzenie poświęcone temu tematowi odbyło się 6 lipca w budynku Mołokan.

Członkowie wspólnoty kina Salaam budują kawiarnię w pobliżu dawnego domu modlitwy. Zdjęcie autorstwa Leyli Gafarova/OC Media, wykorzystane za zgodą.

Historia kina Salaam jest opowieścią o młodych pełnych pasji mieszkańców Azerbejdżanu, którzy pragnęli zachować historyczną budowlę i cenioną przestrzeń społeczną nad której stworzeniem ciężko pracowali. Świadczy to o znaczeniu przestrzeni, gdzie młodzi ludzie mogą się spotykać, dyskutować, pracować nad swoimi projektami, oglądać filmy, brać udział w warsztatach i zwyczajnie cieszyć się młodością.

Jednakże kino Salaam czeka jeszcze wiele zmian, mianowicie: podczas wywiadu z organizatorami Festiwalu młodego kina w Azerbejdżanie w 2017 roku Leyli wyraziła wielką nadzieję, że kino te stanie się „niezależnym teatrem filmowym organizującym wystawy, festiwale i programy edukacyjne.”

Jeśli Leyli uda się to osiągnąć, ta wspólnota artystów może odegrać jeszcze ważniejszą rolę w życiu kulturowym stolicy. W mieście, które szybko staje się nierozpoznawalne ważne jest, aby pamiętać, że drapacze chmur nie stanowią granicy.

Rozpocznij dyskusję

Autorzy, proszę Zaloguj »

Wskazówki

  • Wszystkie komentarze są moderowane. Nie wysyłaj komentarza więcej niż raz, gdyż może to zostać zinterpretowane jako spam.
  • Prosimy, traktuj innych z szacunkiem. Komentarze nieprzywoite, obraźliwe lub atakujące inne osoby nie będą publikowane.