Somalijskie kobiety w obozie Madina. Zdjęcie: Faaris Adam

W październiku 2017 r. 16-letnia Faiza Mohamed Abdi została postrzelona za odrzucenie propozycji seksualnej ze strony napastnika w nadmorskim mieście Bosaso w Somalii. Faiza została brutalnie zraniona przez Abdikadira Warsame, żołnierza sił bezpieczeństwa w Puntlandzie, pół-autonomicznym regionie Somalii. Od grudnia 2017 r. Faiza przechodzi leczenie w szpitalu w Turcji. Jak informuje Radio Dalsan:

Faiza was reported to have been attacked by a Puntland state navy soldier who wanted to rape her while she was in Bosaso town but she struggled hard to defend herself from her attacker. On realizing that he can’t succeed in his mission, the soldier who was named as Abdikadir Warsame shot her at the private part leading her to sustain serious injury. She was later moved to Mogadishu for treatment but unfortunately, doctors said that she requires a specialized medical attention that is beyond their level.

Faiza została zaatakowana przez żołnierza marynarki z prowincji Puntland, który chciał ją zgwałcić, podczas jej pobytu w Bosaso, ale ostatecznie Faiza zdecydowała się bronić. Zdając sobie sprawę z tego, że atak nie uda się, żołnierz o imieniu Abdikadir Warsame postrzelił dziewczynę w intymne części ciała, co spowodowało poważne obrażenia. Ofiara została przewieziona do szpitala w Mogadiszu, ale niestety rany okazały się wykraczające poza możliwości tamtejszych lekarzy.

Niestety, sprawa Faizy nie jest jedyna. Chociaż niektóre pół-autonomiczne regiony Somalii próbowały ostatnio uchwalić prawa przeciwko gwałcicielom, ogólna kultura bezkarności pozwala wielu pozostać bez osądzenia – mnożą się opowieści o licznych gwałtach na terenie Somalii.

Gwałty w obozach dla wysiedleńców z innych części kraju

W Somalii ponad dwie dekady wojny domowej i głodu zmusiły wielu do opuszczenia domów i życia w obozach dla przesiedlonych. Kobiety i dziewczęta mieszkające w takich miejscach (znajdujących się na obrzeżach dużych miast) są najbardziej narażone na napaść seksualną. Nie mają żadnej ochrony, a większość gwałtów ma miejsce w środku nocy lub gdy kobiety zbierają drewno opałowe w odległych rejonach. Jednocześnie z powodu załamania się wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych ofiary często nie mają dostępu do pomocy prawnej niezbędnej do dochodzenia sprawiedliwości.

Fiican, 45-letnia samotna matka, która mieszka w obozie Buulo Ba'alay, została zgwałcona na oczach swoich dzieci. Opisała to wydarzenie w wywiadzie dla Global Voices:

It was a midnight when an armed man with Puntland police uniform cracked my home, took me out by force and raped me. Not only did he rape, he tortured me and left me with severe wound on my body that still cause lot of pain up to now.

Była północ, kiedy przyszedł do mnie uzbrojony mężczyzna, ubrany w mundur policyjny z Puntlandu, wziął mnie siłą i zgwałcił. Nie tylko to, ale on mnie torturował i zostawił mnie z poważnymi obrażeniami ciała, które nadal powodują wiele bólu.

W nocy ataku na Fiican mężczyźni z policji w Puntlandzie udali się do obozu Bula Bacley w centrum Galcaio. Mężczyźni włamali się do namiotów, siłą biorąc Fiican i inną matkę. Obie zgwałcono. Niestety, do tej pory nie osądzono sprawców ataku. W końcu aresztowano napastników, chociaż nie zostali jeszcze oskarżeni ani skazani za przestępstwo.

Według Obrońców Praw Człowieka w Puntlandzie, w 2017 r. w somalijskim pół-autonomicznym regionie Puntland odnotowano 80 przypadków gwałtu. Uważa się, że faktyczna liczba naruszeń jest większa, ponieważ wiele ofiar nie wypowiada się ze strachu przed stygmatyzacją, brakiem zaufania do wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych i brakiem przygotowanego zaplecza medycznego.

Oprócz problemów związanych z wymiarem sprawiedliwości kolejną przeszkodą dla osób, które przeżyły napaść na tle seksualnym, jest brak infrastruktury zdrowotnej, nowoczesnych instrumentów i sprzętu, niezbędnych w tym sektorze. W systemie opieki zdrowotnej brakuje również wykwalifikowanego personelu do zajmowania się tego typu przypadkami przestępstw.

Kultura lokalna również stanowi przeszkodę dla sprawiedliwości ze względu na regionalne zwyczaje, które zmuszają ofiary do zawarcia małżeństwa z gwałcicielem lub akceptują “wielbłądy lub bydło” jako rekompensatę za agresję:

Rape is pervasive and often goes unpunished in much of Somalia, where decades of conflict have fueled a culture of violence and weakened institutions meant to uphold the law. Traditionally, rape victims are forced to accept compensation – often in the form of camels or livestock – and marry their assailants in a centuries-old practice designed to end war between rival clans.

Gwałt jest powszechny i często pozostaje bezkarny w dużej części Somalii, gdzie dziesięciolecia konfliktu podsyciły kulturę gwałtu i osłabiły instytucje egzekwowania prawa. Tradycyjnie ofiary gwałtów są zmuszane do przyjmowania rekompensat – często w formie wielbłądów lub bydła – oraz do zawarcia małżeństwa ze swoimi agresorami w wielowiekowej praktyce mającej na celu zakończenie wojny między rywalizującymi klanami.

Małe kroki w dobrym kierunku, ale czy to wystarczy?

9 września 2017 r. pół-autonomiczny region Puntland znalazł się na pierwszych stronach gazet po otwarciu pierwszego laboratorium kryminalistycznego w mieście Garowe, zajmującego się przypadkami gwałtów.

Rok wcześniej, we wrześniu 2016 r., Puntland stał się również pierwszym regionem administracyjnym w Somalii, który uchwalił prawo przeciwko gwałtom. Parlament wyraził poparcie 42 z 45 głosów za projektem ustawy, która została następnie zatwierdzona jako ustawa.

6 stycznia 2018 r. Parlament samozwańczego państwa Somaliland podążył za Puntlandem, i także wprowadził ustawę przeciwko gwałtom. Ustawa jednak czeka wciąż na akceptację przez Guurti (Izba Starszych), więc minie dużo czasu zanim u zmieni się w prawo obowiązujące.

Chociaż kwestia gwałtów przyciągnęła uwagę rządu Somalii i społeczności międzynarodowej w ostatnich latach, przemoc seksualna wobec kobiet i dziewcząt wciąż rośnie, a liczba ataków wzrasta.