Historia Syrii tworzyła się przez tysiąclecia. Następnie przekazywano ją kolejnym pokoleniom. Syria była początkowo prowincją rzymską, podporządkowaną rządom Pompejusza Wielkiego [1] w 63 roku p.n. e. 16 wieków później krajem rządziło Imperium Osmańskie w osobie sułtana Selima I Groźnego [2] (1516 rok). W tym okresie dzisiejsza Syria wzięła udział w największych na świecie podbojach militarnych. Imperium Selima I Groźnego, które aspirowało do odgrywania dominującej roli w regionie, pozostawiło po sobie architektoniczne i kulturalne dziedzictwo. Zatem z punktu widzenia Syrii, rozkoszowanie się wieloma dobrami na sukach (targach) w Aleppo [3] albo podziwianie skarbu, którym jest teatr rzymski [4] w mieście Bosra, stało się niemal prawem niezbywalnym.
Historyczne miejsca w Syrii przez długi czas świadczyły o jej intrygującej historii. Jednak rozpad kraju w czasie 6-letniej wojny domowej, która odebrała życie 400 000 [5] ludzi i wysiedliła ponad połowę syryjskiej populacji, oznaczał nie tylko lokalne straty, ale również straty na skalę światową — Syria musiała się zmierzyć z ryzykiem utraty wielowiekowego dziedzictwa.
Suk w Aleppo
Starożytne Aleppo, wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO [6] w 1986 roku, stanowiło historyczne i dynamiczne centrum handlu. W tym miejscu spotykały się szlaki handlowe ze wschodu i zachodu. Aleppo zawdzięcza to strategicznemu położeniu — pomiędzy morzem Śródziemnym i Mezopotamią. Wysoką pozycję w historii miasto zawdzięcza też położeniu na końcu Jedwabnego Szlaku. [7]
Aleppo, najstarsze miasto na świecie, które jest nieprzerwanie zamieszkałe, doświadczyło okrucieństwa wojny.
Gdy w grudniu 2016 roku wschodnia część miasta chyliła się ku upadkowi [8], lokalni aktywiści wyrazili problemy z dokładnym policzeniem ofiar śmiertelnych [9].
Według Instytutu ONZ do spraw Badań i Szkoleń (UNITAR [10]), od 2013 roku w Aleppo 22 miejsca wchodzące w skład dziedzictwa zostały zniszczone, a 48 z nich jest trwale uszkodzonych.
Na tłocznym suku Al-Madina, zwykle można było znaleźć kolorowe alejki z importowanymi towarami: od jedwabiu aż do przypraw, ale także lokalne produkty jak mydło albo wełna. Suk, oprócz handlu, był tez domem dla karawanserajów — przyjmowano tu kupców wraz z ich towarami.
Pod koniec 2012 roku doszło do intensywnych walk pomiędzy reżimem Assada a Wolną Armią Syryjską (FSA) na terenie oraz w okolicy suku. Reżim zaatakował [13] to historyczne miejsce używając moździerzy, a następnie pozostawił suk w płomieniach.
Podczas szacowania szkód UNITAR stwierdziło, że większość sklepów została całkowicie zniszczona. Mieszkaniec Aleppo, który zachował resztki nadziei na poprawę sytuacji, w 2012 roku powiedział The Telegraph: [13]
It is very bad and very sad..But we can rebuild it, after the revolution is over.
Widok jest przygnębiający i bardzo zły. Ale możemy to wszystko odbudować, gdy skończy się rewolucja.
Cytadela w Aleppo
Cytadela w Aleppo to ufortyfikowany średniowieczny zamek położony w sercu starego miasta i uważany za jeden z największych i najstarszych w swoim rodzaju na świecie. Wybudowana ze skał wapiennych, była pod kontrolą Bizancjum, Greków, Ajjubidów, Osmanów i innych. Każdy ze zdobywców pozostawił na cytadeli własne ślady architektoniczne.
Cytadela była nieprzerwanie ostrzeliwana [15] przez reżim Assada. W lipcu 2012 roku na skutek wybuchu bomby [16] zawaliła się część murów cytadeli.
Syryjski reżim i grupy rebeliantów wzajemnie zrzucają na siebie winę za zniszczenia.
Wielki Meczet Aleppo (Meczet Umajjadów)
XV-wieczny historyk z Aleppo Ibn al-Shihna [18] napisał: „Wielki Meczet w Aleppo rywalizował z meczetem w Damaszku pod względem dekoracji, malarstwa i mozaiki.”
Wielki Meczet Aleppo, znany też jako Meczet Umajjadów, szczycił się spektakularnym minaretem zbudowanym w 1090 roku. Minaret przetrwał 1000 lat — został zniszczony w 2013 roku.
Meczet Umajjadów dzieli wiele cech charakterystycznych z siostrzanym meczetem w Damaszku, począwszy od marmurowego dziedzińca aż do położenia po dawnej stronie rzymskiej/bizantyjskiej w odpowiednich miastach.
Syryjski reżim, wspierany przez Rosyjskich i Irańskich sojuszników, usilnie celował w meczet podczas bitwy o zdobycie kontroli nad Aleppo, która wybuchła po przejęciu miasta przez siły rebelianckie w 2012 roku.
#Syria [20]: Umayyad Mosque of #Aleppo [21] is one of the oldest mosques in the city, dating back to the 8th century, destroyed during clashes. pic.twitter.com/hjdd9J9APd [22]
— Rudaw English (@RudawEnglish) 14 de diciembre de 2016 [23]
#Syria [20]: Meczet Umajjadów w #Aleppo [21] jeden z najstarszych meczetów w mieście, powstały w VIII wieku, został zniszczony w wyniku walk. pic.twitter.com/hjdd9J9APd [22]
Świadek zniszczeń, walczący po stronie sił rebelianckich wspomina:
We were standing here today and suddenly shells started hitting the minaret. [The army [24]] then tried to storm the mosque but we pushed them back.
Staliśmy tam i nagle pociski zaczęły uderzać w minaret. [Armia [24]] próbowała zaatakować meczet, ale odparliśmy ataki.
Według szacunków UNITAR, meczet został zniszczony od strony wschodniej ściany zewnętrznej, południowej części wschodniej galerii, ogrodu, marmurowego dziedzińca oraz wejścia na suk od strony galerii.
Helga Seeden [25], profesor archeologii z Uniwersytetu Amerykańskiego w Beirucie, powiedziała Associated Press:
This is like blowing up the Taj Mahal or destroying the Acropolis in Athens. This mosque is a living sanctuary. This is a disaster. In terms of heritage, this is the worst I've seen in Syria. I'm horrified.
Meczet Omari w mieście Dara
Uważany za symbol rewolucji, meczet w Darze zbudowano w VII wieku za sprawą islamskiego kalifa Omara ibn al-Khattaba. Niegdyś piękny minaret, który teraz jest zniszczony, był pierwszym minaretem zbudowanym na terenie Lewantu.
Historyczny meczet był w centrum uwagi antyreżimowych [27] demonstracji w Darze i był gospodarzem wielu protestów. Protestujący stale mierzyli się z brutalnością rządowych sił bezpieczeństwa.
Z powodu ciągłych protestów w meczecie, reżim usilnie ostrzeliwał go, aż w kolejnej próbie zmiażdżenia ducha walki protestujących, zniszczyli również minaret.
W czerwcu 2017 roku helikopter syryjskiego reżimu zrzucił na meczet cztery bomby beczkowe [28] z łatwopalnymi substancjami, w wyniku czego spłonęła północna część meczetu.
Bosra
W pobliżu tego historycznego południowego miasta znajduje się wspaniały rzymski teatr z II wieku, kilka najstarszych zachowanych meczetów i ruin budowli chrześcijańskich. Bosra, starożytne miasto, zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1980 roku, a potem również na listę Zagrożonego Światowego Dziedzictwa [30] w 2013 roku. Bosra była kiedyś stolicą rzymskiej prowincji Arabia i przystankiem dla karawan w drodze do Mekki.
Bosra, miasto o ogromnym znaczeniu kulturowym, została zbombardowana przez reżimowe [32] śmigłowce w 2015 roku. Poważnemu zniszczeniu uległa też starożytna cytadela.
Crac des Chevaliers
Crac des Chevaliers, co oznacza „zamek królów,” należący niegdyś do krzyżowców w prowincji Homs w Syrii, jest kolejnym obiektem na liście UNESCO. Jest on uważany za jeden z najważniejszych do tej pory zachowanych średniowiecznych zamków na świecie. Ufortyfikowany zamek został zbudowany przez Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników Świętego Jana w latach 1142-1271, a pod koniec XIII wieku dalszą budowę przejęli Mamelucy.
Zamek został w znacznej części zniszczony, zwłaszcza kaplica, w wyniku ostrzałów i nalotów [35] syryjskiego reżimu.
Palmira
Starożytna, semicka Palmira wzbogaciła się w czasach Imperium Rzymskiego za sprawą wybitnych kupców, którzy działali wzdłuż Jedwabnego Szlaku. Bogactwo ułatwiło budowę wyrafinowanych zabytków, jak na przykład: świątynia Bela, wieża Elahbela czy łuk triumfalny. Niestety, wszystkie wymienione konstrukcje zostały uszkodzone lub całkowicie zniszczone.
Odkąd Palmirę w 2015 roku przejęło ISIS [37], wysadzili w powietrze wiele wspaniałych świątyń i innych zabytków.
ISIS has destroyed many ancient structures like this one in the city of #Palmyra [38], #Syria [20]. Read more at https://t.co/B5jNUIbsVI [39]pic.twitter.com/RXvb3k30H3 [40]
— The Philos Project (@philosproject) 24 March 2017 [41]
ISIS zniszczyło wiele starożytnych struktur, jak na przykład tę w #Palmirze [38], #Syria [20]. Przeczytaj więcej na https://t.co/B5jNUIbsVI [39] pic.twitter.com/RXvb3k30H3 [40]
Palmira która kiedyś chwytała za serce każdego historyka i archeologa, teraz wywołuje uczucie żalu po utracie bogatego dziedzictwa.
Meczet Khalid ibn al-Walid
Meczet Khalid ibn al-Walid w Homs nazwano na cześć muzułmańskiego arabskiego dowódcy, który w VII wieku przewodził muzułmańskim podbojom Syrii, co doprowadziło do upadku rządów Bizancjum w kraju. Poświęcony w 1908 roku, meczet jest ważny ze względu na tradycyjny osmańsko-turecki styl architektoniczny.
W 2013 roku, siły Assada ostrzelały historyczny meczet, ostatecznie niszcząc mauzoleum [43]. Od tego czasu meczet był świadkiem regularnych ataków.
#حمص [44]#سوريا [45]#Syria [20]#Homs [46]
جامع سيدنا خالد بن الولــيــد
Khleed Ibn Wl-Waleed MosqueJuly 11, 2013 pic.twitter.com/mn3TkWhP7O [47]
— عدسة شاب حمصي (@LensHomsi) 13 juillet 2013 [48]
#حمص [44]#سوري [45]#Syria# [20]Homs [46]
Meczet Ibn Al-Waleed w Homs11 lipca 2013 pic.twitter.com/mn3TkWhP7O [47]
#حمص [44]#سوريا [45]#Syria [20]#Homs [46]
مــســجد خالد بن الولــيــد
Homs City – Ibn Al-Waleed Mosque
18 September 2013 pic.twitter.com/cJhRYZwp3z [49]— عدسة شاب حمصي (@LensHomsi) 18 septembre 2013 [50]
#حمص [44]#سوري [45]#Syria [20]#Homs [46]
Meczet Ibn Al-Waleed w Homs18 września 2013 pic.twitter.com/cJhRYZwp3z [49]