Czy Otwarty Rząd jest politycznym teatrem na rzecz korupcji?

Autorstwa Anca Matioc ^[2]

Minionego lata zdecydowałam, że czas wrócić do Rumunii, do kraju, z którego moja rodzina uciekła 25 lat temu. Po dekadach komunistycznych rządów pod wodzą dyktatora Nicolae Ceausescu, państwo wciąż ma przed sobą długą drogę do przezwyciężenia swojego dziedzictwa ^[3], a ja chciałam brać w tym udział.

Spędziłam trzy miesiące pracując z Funky Citizens [wystrzałowi obywatele], ^[4] lokalną organizacją pozarządową, która zajmuje się kwestiami antykorupcji i demokratyzacji korzystając z opartych na badaniach działań prawnych oraz narzędzi technologicznych. Miałam tam możliwość współpracy zarówno z obywatelami, jak i członkami rządu, w zakresie odpowiedzialności i kwestii antykorupcji. Kiedy wyjechałam, państwo było już w trakcie bardzo intensywnej debaty politycznej.

Wtem, dwa miesiące później, kiedy przyjechałam do Mexico City na wydarzenie otwartego rządu, Rumunia i jej polityczny zamęt zajął całą scenę, dosłownie.

Wydarzenie, w którym brałam udział było Szczytem ^[5] Partnerstwa na rzecz Otwartego Rządu ^[6] (OGP), wielostronnej inicjatywy teraz 69 krajów członkowskich, gdzie obywatele i rządy współpracują, by promować transparentność, wzmacniać władzę i walczyć z korupcją.

Możecie więc sobie wyobrazić moje zdziwienie, kiedy zobaczyłam program na inauguracyjną sesję Szczytu i przeczytałam nazwisko nikogo innego jak rumuńskiego premiera Victora Ponty ^[7].

For those who don't know, Romania's PM @Victor_Ponta ^[8] is currently on trial for #corruption ^[9]. Yes, the one on stage at #OGP15 ^[10]

— Anca Matioc (@AncaMatioc) October 28, 2015 ^[11]

Dla tych, co nie wiedzą, premier Rumunii Victor Ponta jest obecnie w trakcie procesu o #corruption [korupcję]. Tak, ten pierwszy na scenie podczas #OGP15

Po postawieniu mu 13 lipca zarzutów o wielokrotne oszustwa bankowe, uchylanie się od podatków i pranie pieniędzy, Victor Ponta został później w końcu skazany ^[12] dwa miesiące. A teraz, tam, na scenie Otwartego Rządu, siedział w pierwszym rzędzie pośród innych wysokiej rangi urzędników rządowych z całego świata.

Mówił ^[13] o wadze jawności, otwartości i technologii dla rządzenia. Nie mówił, w każdym razie, o wszechobecnej korupcji w kraju. Nie mówił o swoim wyroku. Nie mówił o biurze, które postawiło mu zarzuty—w zeszłym roku Narodowa Rada Antykorupcyjna ^[14] (DNA), kierowana przez  Laurę Codruţa Kövesi, oskarżyła 24 burmistrzów, dwóch ex-ministrów i byłego premiera, nie wspominając 1000 innych urzędników państwowych, w tym sędziów i prokuratorów. Odsetek wyroków skazujących wynosił ponad 90% ^[15].

Wtedy, dokładnie tydzień po dniu wystąpienia na scenie OGP, głoszenia, że “jawność jest zawsze, w każdej sytuacji, dobrym wyborem dla Rządu”, Victor Ponta zrezygnował z funkcji premiera ^[16].

Wydarzenie, które spowodowało ten ruch? Protest ^[18].

Niszczycielski pożar w bukaresztańskim klubie Colectiv ^[19] spowodowany ignorancją i pogwałceniem zasad bezpieczeństwa pochłonął życie 60 osób, a ponad 100 innych trafiło do szpitala. W poniedziałek, 3 listopada, ponad 20 000 demonstrantów wyszło na ulice stolicy skandując “Coruptia Ucide” ^[20] (“Korupcja Zabija”). Domagali się rezygnacji zarówno Victora Ponty, jak i, spośród innych elekcyjnych urzędników, burmistrza Bukaresztu.

Ku zaskoczeniu ludzi, następnego dnia [Ponta] zrobił to. Zrezygnował ^[16].

Jeszcze nawet po jego rezygnacji protests trwał ^[21]. To odnosiło się do czegoś znacznie większego niż Ponta. To odnosiło się do sposobu, w jaki codzienna korupcja oddziałuje na każdego z nas. Jak może zranić, a nawet zabić twoją rodzinę lub przyjaciół.

Podczas następnych dni protestu, ludzie w każdym wieku i z każdego środowiska jednoczyli się na ulicach, żądając bardziej wrażliwej, czystszej władzy i mniej korupcji. Nawoływali do prawdziwej zmiany w całej klasie politycznej, zmiany na poziomie instytucjonalnym i indywidualnym.

Pierwszy raz, obywatele ^[23] zostali zaproszeni do rozmów bezpośrednio z Prezydentem, by przedyskutować ich skargi. Elena Calistru ^[24], Dyrektor Wykonawczy Funky Citizens i jedna z dziesięciu osób wybranych na spotkanie z Prezydentem, rozważa ten historyczny moment, mówi “wypadek pokazał ogromną przepaść pomiędzy rządem a społeczeństwem… w małej reprezentacji interesów społeczności pośród rządowych priorytetów.”

Ta sama przepaść istnieje w Partnerstwie na rzecz Otwartego Rządu. Podczas gdy zaangażowanie obywateli jest znakiem świetnej inicjatywy, jest samo w sobie niewystarczające. To nie powinno być wykorzystywane jako chwyt. Nie powinno być wykorzystywane, żeby wybielić albo “pokazać otwartość” władzy.

Zmniejszenie korupcji nie może być szczytem aspiracji: to musi być bezdyskusyjny wymóg do udziału w GPO. To zadanie zarówno państw członkowskich, jak i przywódców Partnerstwa wybieranych, by promować i podnosić [tę kwestię] w debacie publicznej. Jeśli to nie jest sens, to cóż innego robimy jak nie wystawiamy polityczny spektakl?

Z pewnością nie rozwijamy Otwartego Rządu.

Anca Matioc jest rumuńsko-czilijsko-meksykańską Gringitą [tak Latynosi określają cudzoziemkę/turystkę z Zachodu, o pochodzeniu europejskim] (w różnej kolejności) interesującą się polityką rządu i antykorupcją oraz ruchami społecznymi. Tweetuje jako @AncaMatioc ^[25]. Wersja tego artykułu została oryginalnie opublikowana w Medium ^[26].