Rzeka Amazonka. Zdjęcie: Mariusz Kluzniak (Flickr)
Ten artykuł został napisany przez Hoda Baraka dla 350.org [1], organizacji tworzącej światowy ruch na rzecz klimatu. Został opublikowany na Global Voices w ramach umowy o podziale treści.
Ameryka Łacińska może się pochwalić długą historią ruchów społecznych, zarówno w kontekście działań środowiskowych, politycznych jak i ekonomicznych. Aktualnie tworzą one główną siłę społeczną i polityczną mającą olbrzymi wkład w tworzenie regionalnej rzeczywistości.
Prezentujemy poniżej główne punkty dyskusji z działaczami na rzecz walki z ociepleniem klimatu w Ameryce Łacińskiej, podkreślając wyjątkowość działań na rzecz środowiska i to, jakim świetnym przykładem do naśladowania mógłby być dla aktywistów na całym świecie.
1. Przystosowanie do zmian
Podobnie jak inne południowe regiony, Ameryka Łacińska nadal jest w trakcie procesu urbanizacji. Mieszkańcy stale przenoszą się z wsi do miast w poszukiwaniu nowych możliwości gospodarczych. Mimo że urbanizacja dotyka wielu problemów kwestii ochrony środowiska i że kultury wiejskie są w dużej mierze zastępowane przez kultury miejskie, w tym przypadku działacze z miast i wsi połączyli swoje siły, by wspólnie walczyć z kryzysem klimatycznym.
W efekcie, zamiast ulegać zmianom narzucanym przez urbanizację, przystosowują się oni i łączą siły z młodymi działaczami, przebywającymi w obszarach miejskich.
Peruwianka Majandra Rodriguez Acha, jeden z założycieli i głównych działaczy grupy aktywistów na rzecz klimatu, znanej jako TierrActiva Peru [2], wyjaśnia:
Myślę, że ruch na rzecz klimatu w Ameryce Łacińskiej jest jednocześnie czymś nowym i czymś dosyć starym. Grupy bezpośrednio dotknięte zmianami klimatu, takie jak rdzenni mieszkańcy, kobiety i wiejskie społeczności od dawna mobilizowały się w obliczu problemów dotyczących zmian klimatycznych. Jednak sądzę też, że to, w jakim stopniu ruch miejski jest kierowany przez młodych, jest dosyć nowe. To zdecydowanie inny ruch, który wciąż rośnie; coraz więcej ludzi odkrywa, czym jest zmiana klimatu i jak wpływa na nich oraz innych w różnych wymiarach.
Posłuchajcie rozmowy, w której Majandra porusza także temat rzeczywistości zmian klimatycznych w Ameryce Łacińskiej, dotkniętych nimi społeczności, ryzyka, związanego z byciem działaczem środowiskowym w regionie [3] oraz innych kwestii.
2. Zjednoczeni walką o trwałe środki utrzymania
To, co obserwatorzy określają istotą tego regionalnego ruchu klimatycznego, pochodzi z połączenia kilku innych. Dodaje to nie tylko siły do walki, ale prowadzi także do wyraźnej refleksji o wpływie przekrojowych zmian klimatycznych w skali, w jakiej wpływają one na życie, pracę, zdrowie i wiele innych dziedzin życia codziennego.
Połączenie tych sił przeniosło debaty o klimacie na inny poziom i reprezentuje zupełnie nowy rodzaj presji, wywieranej na rządy (które mają spore zaległości w tym temacie), posiadając realną władzę w wielości głosów, zjednoczonych w wezwaniu do działania na rzecz klimatu.
Działacz w tej walce, Nicky Scordellis, który dołączył do ruchu klimatycznego w Boliwii kilka lat temu i tworzy część grupy aktywistów TierrActiva Bolivia, stwierdza:
Ameryka Łacińska posiada ogromny ruch, który często nie definiuje się ruchem klimatycznym, ale takim, który tworzy osobną część walki przeciwko zmianom klimatycznym. W grę wchodzą dwa kluczowe elementy: jednym jest opór – na tym obszarze działa ogromna ilość ruchów oporu przeciwko projektom na dużą skalę, wydobyciom paliw kopalnych, górnictwu – wszystkiemu, co zwykle związane jest z problemami terytorialnymi i prawami tubylców. W rzeczywistości, wszystko to łączy się ze zmianami klimatu i jest niewyobrażalnie silne w Ameryce Łacińskiej. Inny ważny element to osoby, które wymyślają alternatywne rozwiązania w całej Ameryce Łacińskiej. Pojawiają się niewiarygodne eksperymenty: projekty przejściowe, lokalne rolnictwo ekologiczne, budowanie ekologicznych domów i miejskich ogrodów. Dzieje się tak na całym obszarze. Myślę, że to pokazuje, jak zwalczać te zmiany i że bardzo ważne dla innych ugrupowań, działających na całym świecie, jest oglądanie tego, co się tu dzieje i wyciąganie wniosków z naszych doświadczeń.
Posłuchajcie audycji, w której Nicky mówi również o innych działaczach w Boliwii i sposobie, w jaki współpracują oni z innymi grupami aktywistów w regionie.
3. Napędzani przez silne powiązanie z ziemią
W całej Ameryce Łacińskiej wiele rdzennych, duchowych tradycji skupia się na etyce szacunku do życia innego niż ludzkie; do niektórych miejsc, cech krajobrazu i ziemi samej w sobie. Co za tym idzie, szacunek do natury odzwierciedla się w potrzebie życia w zgodzie ze środowiskiem, szanowania i ochrony ekosystemu, który umożliwia życie na ziemi.
W światowej gospodarce, napędzanej przez kapitalistyczne cele, wiele osób widzi naturę jedynie jako źródło, które trzeba wykorzystywać dla ekonomicznych zysków. Aby przeciwstawić sobie tę chciwość i zniszczenia, do których prowadzi, wiele rdzennych społeczności stanęło w obronie przyrody, niestety, zbyt często kosztem własnego życia [3].
W tym regionie, w oparciu o ich rodzime korzenie, wielu łączy te koncepcje i tradycje duchowe w jednym globalnym podejściu do rozwoju. Założeniem tego rozumowania jest podejmowanie działań w sposób wspólnotowy, ekologicznie zrównoważony i uwrażliwiony na kulturę. To popularne podejście nazywanie jest ruchem Buen Vivir [ruch dobrego życia]. Narodziło się w Ekwadorze, jest jednak zakorzenione w światopoglądzie andyjskich Indian z plemienia Keczua.
Inne kierunki społeczne, powstałe w Ameryce Południowej, były inspirowane opisanymi tutaj i zostały rozwinięte także dzięki powiązaniom z innymi rodzimymi systemami wierzeń, takimi jak te Ajmarów z Boliwii, plemienia Keczua z Ekwadoru czy Mapuczów z Chile i Argentyny.
Więcej o ruchu “Buen Vivir” możesz przeczytać w Guardian: “Buen Vivir: społeczna filozofia, która wpływa na aktywistów z Ameryki Południowej [4]“.