Spośród 150 milionów dzieci, które przychodzą na świat każdego roku, 51 milionów – ponad jedna trzecia, po urodzeniu nie jest rejestrowana. W co czwartym kraju rozwijającym się wskaźnik rejestracji jest niższy niż 50 procent. Nie mając aktu urodzenia, dzieci często nie mogą uczęszczać do szkoły czy otrzymać odpowiedniej opieki zdrowotnej, są bardziej narażone na zostanie dziećmi – żołnierzami i na bycie wyzyskiwanymi przez pracodawców.
Ale Wspólnota Św. Idziego we Włoszech (Comunità di Sant'Egidio in Italian), katolickie stowarzyszenie osób świeckich, które służy ubogim, stara się to zmienić. Wspólnota opracowała program BRAVO!, którego nazwa jest skrótem od Birth Registration for All Versus Oblivion (Rejestracja Urodzeń przeciwko Zapomnieniu), a jego celem jest osiągnięcie wyższego wskaźnika rejestracji urodzeń w części Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej. Jest to jedna z wielu inicjatyw podjętych przez Wspólnotę, obejmujących program DREAM do walki z AIDS, przedstawionym na Global Voices w sierpniu 2013 r.
Global Voices niedawno rozmawiał z Eveliną Martelli, kierownikiem projektu BRAVO!, o programie, gdzie działa i dlaczego rejestracja urodzeń jest tak ważna.
Global Voices (GV): Co to jest program BRAVO! i jak doszło do jego powstania?
Evelina Martelli (EM): Il Programma BRAVO! è nato dall'esperienza della Comunità di Sant'Egidio per proteggere la vita dei bambini e garantire i loro diritti. In molti paesi africani e asiatici i membri della Comunità si sono accorti che i bambini che aiutano spesso non hanno nemmeno il certificato di nascita, e subiscono per questo pesanti conseguenze, tra cui quelle di non potersi iscrivere a scuola e di non ricevere cure mediche adeguate. In situazioni di conflitto, abbiamo visto che proprio i bambini senza certificato di nascita erano più esposti a essere arruolati come bambini soldato; spesso questi bambini sono utilizzati per i lavori in miniera e nelle piantagioni perché i datori di lavoro non possono essere condannati per sfruttamento del lavoro minorile in quanto non è possibile dimostrare l'età dei bambini.
BRAVO!, acronimo di Birth Registration For All Versus Oblivion, è il programma a cui la Comunità di Sant'Egidio ha dato vita per garantire la registrazione allo stato civile di tutti i bambini. BRAVO! promuove e incoraggia la registrazione dei bambini al momento della nascita e risolve la mancata registrazione attraverso procedure di iscrizione tardiva. Sensibilizza genitori e figli sull'importanza del certificato di nascita e spiega le procedure necessarie a registrare gratuitamente le nascite. Promuove il miglioramento del servizio di registrazione formando gli ufficiali di stato civile, migliorando le loro condizioni di lavoro, creando nuovi uffici più vicini ai luoghi in cui le persone vivono. Contribuisce a rimuovere una causa importante del traffico umano, della schiavitù e dello sfruttamento minorile.
Evelina Martelli (EM): Inspiracją do powstania programu BRAVO! były doświadczenia Wspólnoty Św. Idziego w czasie działań mających na celu ochronę życia dzieci i zagwarantowanie należnych im praw. W wielu krajach afrykańskich i azjatyckich, członkowie Wspólnoty zauważyli, że dzieci, którym pomagają, często nie mają nawet aktu urodzenia i ponoszą tego poważne konsekwencje, takie jak brak możliwości zapisania do szkoły czy nieotrzymywanie odpowiedniej opieki medycznej. Zauważyliśmy, że gdy dochodzi do konfliktów zbrojnych, jest bardziej prawdopodobne, że dzieci bez aktu urodzenia zostaną rekrutowanie jako dzieci – żołnierze. Te dzieci są często wykorzystywane do pracy w kopalniach i na plantacjach, gdyż pracodawcy nie mogą być skazani za wyzyskiwanie dziecięcej siły roboczej, bo nie jest możliwe ustalenie wieku dzieci.
BRAVO!, którego nazwa jest skrótem od Birth Registration For All Versus Oblivion (Rejestracja Urodzeń przeciwko Zapomnieniu), to program stwoworzony przez Wspólnotę Św. Idziego aby wszystkim dzieciom zagwarantować rejestrację. BRAVO! propaguje i zachęca do rejestrowania dzieci w momencie narodzin i rozwiązuje problem dzieci niezarejestrowanych poprzez procedurę późniejszej rejestracji. Członkowie Wspólnoty uświadamiają rodzicom i ich dzieciom jak ważny jest akt urodzenia i bezpłatnie wyjaśniają procedurę rejestracji urodzeń. Również propagują świadczenia rejestracyjne szkoląc pracowników urzędów rejestracyjnych, poprawiając warunki ich pracy i tworząc urzędy bliżej miejsc zamieszkania ludzi. To powoduje ograniczenia głównej przyczyny handlu ludźmi, niewolnictwa i dziecięcej siły roboczej.
GV: Dlaczego rejestracja dzieci jest tak ważna dla ich przyszłości?
La registrazione delle nascite è il riconoscimento ufficiale dell'esistenza di una persona. È un diritto umano fondamentale ai sensi dell’art. 7 della Convenzione dell’ONU sui diritti dell’infanzia.
I bambini non registrati allo stato civile non possono usufruire della protezione giuridica, sociale ed economica di uno Stato né accedere ai suoi servizi. Non possono, ad esempio, usufruire di prestazioni sanitarie, né frequentare la scuola, né conseguire un titolo di studio.
Privi di un'identità legale sono più facilmente esposti agli abusi o allo sfruttamento, alla schiavitù, al traffico di esseri umani, alla prostituzione, al lavoro forzato o all’arruolamento come bambini soldato. Se hanno commesso un reato, vengono trattati come adulti e non godono delle protezioni assicurate ai minori, come quella di stare in celle separate dai maggiorenni.
Grazie al certificato di nascita, da grandi potranno partecipare alla vita democratica del loro paese, eleggere ed essere eletti, potranno godere dei diritti di nazionalità, potranno viaggiare, essere assunti con un regolare contratto di lavoro, ereditare o avere titoli di proprietà ed essere parte attiva della società civile del proprio paese, contribuendo al suo sviluppo.
La registrazione allo stato civile riveste un’importanza fondamentale anche per gli Stati. Essa è infatti la principale fonte per l’elaborazione delle statistiche demografiche, che forniscono i dati necessari alle valutazioni sanitarie e di sviluppo umano, tra cui molti degli indicatori degli Obiettivi del Millennio (MDG).
EM: Rejestracja urodzenia jest oficjalnym uznaniem istnienia osoby. Jest to podstawowe prawo człowieka zgodnie z art. 7 Konwencji o prawach dziecka ONZ.
Dzieci, które nie są zarejestrowane nie mają prawa do ochrony prawnej, socjalnej i ekonomicznej ze strony państwa ani nie mają dostępu do państwowych świadczeń. Nie mogą np. korzystać ze świadczeń zdrowotnych ani uczęszczać do szkoły czy zdobyć kwalifikacji.
Nie mając tożsamości prawnej, dzieci są bardziej narażone na wykorzystanie poprzez wyzysk, niewolnictwo, handel ludźmi, prostytucję, przymusową pracę i na pobór jako dzieci-żołnierze. Jeśli popełnią przestępstwo są traktowane jak dorośli i nie podlegają procedurom takim jak inne dzieci np. nie przysługuje im prawo do przebywania w celach innych niż dorośli.
Dzięki aktowi urodzenia, jako dorośli będą mogli uczestniczyć w demokratycznym życiu swego kraju, głosować i kandydować w wyborach. Będą mieli wszystkie prawa obywatelskie, będą mogli podróżować, być zatrudnieni w oparciu o stałą umowę, dziedziczyć, posiadać i być aktywną częścią społeczeństwa obywatelskiego swego kraju przyczyniając się do jego rozwoju.
Rejestrowanie urodzeń ma fundamentalne znaczenie również dla kraju. W rzeczywistości jest głównym źródłem danych statystycznych o populacji niezbędnych do oceny jej zdrowia i rozwoju, włącznie z wieloma Milenijnymi Celami Rozwoju.
GV: W których krajach program działa i dlaczego?
EM: Il programma è attivo in tutti i paesi in cui sono presenti volontari della Comunità di Sant'Egidio: circa 40 paesi tra Africa subsahariana, Asia e America Latina. I membri della Comunità spiegano alle famiglie che aiutano con i diversi servizi (scuole della pace, programma DREAM per la cura dell'AIDS, mense per bambini malnutriti, sostegno e aiuto alimentare per i bambini di strada, aiuto ai lebbrosi e alle loro famiglie) l'importanza della registrazione delle nascite e spesso le assistono nelle procedure per la registrazione. Organizzano feste nei quartieri poveri e nei villaggi per spiegare a genitori e figli l'importanza della registrazione e le procedure per effettuarla. Promuovono campagne di sensibilizzazione in collaborazione con le scuole primarie, con gli ospedali e le materni
In alcuni paesi africani, il Programma BRAVO! collabora con le autorità dello Stato per promuovere la registrazione dell'intera popolazione. Di concerto con le autorità competenti, elabora la strategia per garantire la registrazione di tutta la popolazione che ancora non possiede il certificato di nascita e contestualmente migliorare le infrastrutture dello stato civile per garantire che in futuro tutti i nuovi nati vengano registrati immediatamente dopo la nascita.
In Burkina Faso, la campagna promossa dal programma BRAVO! ha permesso la registrazione di 3,5 milioni di persone (quasi un quarto della popolazione) e oggi BRAVO! è impegnato nella stabilizzazione del sistema, attraverso la formazione di personale, il sostegno agli uffici comunali di registrazione, le campagne di sensibilizzazione in tutto il paese.
In Mozambico, BAVO! sta promuovendo la registrazione della popolazione della provincia di Nampula che, con i suoi 4,2 milioni di abitanti, è la più popolosa del paese e sta formando il personale dell'intera provincia. Due nuovi centri di registrazione sono già stati costruiti in aree rurali e altri centri saranno presto inaugurati. Sarà così più facile registrare le nascite dei bambini alla nascita, usufruendo della gratuità.
EM: Program działa w tych wszystkich krajach, w których są wolontariusze ze Wspólnoty Św. Idziego: w około 40 krajach Afryki Subsaharyjskiej, Azji i Ameryki Łacińskiej. Członkowie Wspólnoty wyjaśniają znaczenie rejestracji urodzeń rodzinom, którym pomagają udzielając różnych świadczeń (szkoły pokoju, program DREAM do leczenia AIDS, stołówki dla niedożywionych dzieci, pomoc żywieniowa, pomoc dzieciom ulicy, trędowatym i ich rodzinom) i często pomagają im w procedurze rejestracji. Organizują spotkania w slumsach i we wsiach wyjaśniając rodzicom i dzieciom znaczenie rejestracji i niezbędne procedury. Krzewią świadomość poprzez kampanie prowadzone w szkołach podstawowych, szpitalach i na oddziałach położniczych.
W niektórych krajach afrykańskich program BRAVO! współpracuje z lokalnymi władzami w celu propagowania zarejestrowania całej populacji. Razem z odpowiednimi władzami rozwijają metody zapewniające rejestrację każdemu, kto nawet nie ma aktu urodzenia, tak aby w przyszłości wszystkie noworodki były rejestrowane zaraz po urodzeniu.
W Burkina Faso kampania promowana przez program BRAVO! spowodował rejestrację 3,5 miliona osób (prawie jedna czwarta populacji) i dzisiaj BRAVO! bierze udział w tworzeniu systemu szkoląc kadry, wspomagając miejscowe urzędy rejestracyjne i rozpowszechniając w kraju wiedzę na ten temat.
W Mozambiku BRAVO! propaguje rejestrację populacji w prowincji Nampula, która ze swymi 4,2 milionami mieszkańców jest najbardziej zaludniona w kraju oraz szkoli kadrę w tym rejonie. Na terenach wiejskich właśnie zostały zbudowane dwa nowe ośrodki rejestracyjne i wkrótce zostaną one otwarte. W ten sposób zarejestrowanie dziecka po urodzeniu będzie łatwiejsze, tym bardziej, że rejestracja jest bezpłatna.
EM: Le difficoltà sono soprattutto legate all'enorme diffusione del fenomeno della mancata registrazione. Su 150 milioni di bambini che nascono ogni anno, 51 milioni, più di un terzo del totale, non vengono registrati alla nascita. Fra i paesi in via di sviluppo, uno su quattro presenta un tasso di registrazione delle nascite inferiore al 50 per cento.
In Africa subsahariana si segnalano i tassi di registrazione delle nascite più bassi del mondo che vanno dal 55% al 67% di non registrati. In pratica si stima che due bambini su tre non siano registrati alla nascita.
È necessario che gli Stati investano risorse per garantire a tutti i cittadini la fruibilità dei sistemi di stato civile, ma è ancora più essenziale far comprendere l'importanza della registrazione per garantire i diritti umani, per promuovere il senso di cittadinanza e di partecipazione, perché gli individui si riconoscano non solo nell'identità familiare o clanica, ma anche nella più vasta comunità nazionale e si sentano cittadini partecipi di un destino comune.
EM: Trudności są głównie związane z faktem, że zjawisko nie-rejestracji jest szeroko rozpowszechnione. Spośród 150 milionów dzieci, które przychodzą na świat każdego roku, 51 milionów – ponad jedna trzecia, po urodzeniu nie jest rejestrowana. W co czwartym kraju rozwijającym się wskaźnik rejestracji jest niższy niż 50 procent.
Afryka Subsaharyjska ma najniższy wskaźnik rejestracji urodzeń na świecie, pomiędzy 55 a 67 procent wszystkich urodzeń. W zasadzie, szacunkowo dwie trzecie dzieci nie są rejestrowane po urodzeniu.
Jest konieczne, aby rządy inwestowały w tym zakresie w celu wykorzystania systemu do rejestracji wszystkich obywateli, ale również jest istotne, aby obywatele rozumieli znaczenie rejestracji jako środka gwarantującego im prawa człowieka i obywatelskie uczestniczenie w życiu kraju. W ten sposób poszczególne jednostki poczują przynależność nie tylko do rodziny czy klanu, ale także do szerszej społeczności narodowej i zrozumieją sens bycia obywatelami, których łączy wspólny los.
GV: Jaki wpływ na program ma kryzys w wielu krajach zachodnich?
EM: La crisi economica incide molto pesantemente sugli aiuti internazionali e trovare fonti di finanziamento è sempre più complicato. Un punto di forza del programma è il fatto che la sostenibilità è assicurata poiché, dopo la fase iniziale di adeguamento del sistema alle esigenze della popolazione, sono gli Stati a sostenere gli oneri di spesa del sistema di registrazione. Inoltre, negli ultimi anni, nella comunità internazionale è cresciuta la consapevolezza dell'importanza dello stato civile come base della democrazia e come strumento per la pianificazione e la misurazione dei progressi in campo sanitario, sociale ed economico. Il Programma BRAVO! ha potuto beneficiare del sostegno della Presidenza del Consiglio dei Ministri in Italia e del Ministero degli Affari Esteri della Germania. I finanziamenti più significativi sono giunti però da sostenitori privati in Europa, da alcuni comuni italiani e da Kindermissionswerk, opera per l'infanzia della Chiesa Cattolica tedesca.
EM: Kryzys ekonomiczny ma olbrzymi wpływ na pomoc międzynarodową, skomplikowały się zabezpieczenia finansowe. Jedną z mocnych stron programu jest jego trwałość wynikająca z faktu, że po początkowej fazie przystosowującej system do potrzeb populacji, jego koszty ponosi rząd.
Ponadto, w ostatnich latach społeczność międzynarodowa stała się bardziej świadoma potrzeby rejestracji jako podstawy demokracji i jako narzędzie planowania i szacowania zdrowia populacji, postępu społecznego i gospodarczego. Program BRAVO! korzysta ze wsparcia ze strony premiera Włoch i Ministerstwa Spraw Zagranicznych Niemiec. Jednak najbardziej znacząca pomoc pochodzi od osób prywatnych z Europy, od władz samorządowych niektórych włoskich miast i Kindermissionswerk, niemieckiej organizacji charytatywnej kościoła katolickiego działającej na rzecz dzieci.
GV: Czy coś jeszcze chciałaby pani przekazać naszym czytelnikom?
EM: In questi anni, grazie a BRAVO!, abbiamo visto molti bambini ricominciare a studiare e molte famiglie sperimentare nuove opportunità. Madri che grazie al certificato di nascita hanno ottenuto la licenza di commercio, padri che hanno preso la patente. È molto bello vedere i primi frutti di questo lavoro e sapere che abbiamo contribuito a proteggere la vita di tanti bambini, molti dei quali forse non conosceremo mai di persona. È una protezione che li accompagnerà per tutta la vita.
EM: W ostatnich latach, dzięki BRAVO! zobaczyliśmy wiele dzieci, które z powrotem zaczęły się uczyć i wiele rodzin, które odkryły nowe możliwości. Matki, które dzięki aktowi urodzenia, uzyskały uprawnienia zawodowe, ojców, którzy otrzymali prawo jazdy. To wspaniałe zobaczyć pierwsze owoce tej pracy ze świadomością, że pomagamy chronić życie wielu dzieci, spośród których wiele nigdy osobiście nie poznamy. Jest to forma ochrony, która będzie im towarzyszyć przez całe życie.