- Global Voices po polsku - https://pl.globalvoices.org -

Katalonia: Niezależność od Hiszpanii i co dalej?

Kategorie: Europa Zachodnia, Hiszpania, Ekonomia i biznes, Media obywatelskie, Polityka, Stosunki międzynarodowe, Wybory

Ten post jest częścią naszych relacji specjalnych: Bezpieczeństwo i Stosunki Międzynarodowe [1] [en].

Pro-independence rally on Via Laietana on September 11, 2012. [2]

Proniepodległościowe zgromadzenie na Via Laietana (w Barcelonie) w dniu 11 września 2012 roku. Zdjęcie dostępne na Wikimedia Commons (CC BY-SA 3.0), autor: Lohen11.

25 listopada 2012 Katalończycy [3] [en] poszli do urn, by zagłosować w przedterminowych wyborach parlamentarnych [4] [en]. Głosowanie miało miejsce zaledwie dwa miesiące po masowym zgromadzeniu [5] [en] w Barcelonie. Frekwencja wyniosła prawie 70%, osiągając najwyższy wskaźnik od 30 lat, a cztery partie polityczne, które zobowiązały się do przeprowadzenia referendum w sprawie samostanowienia (CIU-ERC-ICV-CUP), dostały ponad dwa razy więcej mandatów niż partie broniące istniejącego status quo (PSC-PP-C). Co istotne, obie główne partie katalońskie, zarówno rządząca centroprawicowa CiU (Convergència i Unió [Zbieżność i Związek]) jak i socjalistyczna PSC (Partit dels Socialistes de Catalunya [Partia Socjalistów Katalonii]), doznały znaczącej porażki.

Wydaje się, że Katalończycy chcieliby zorganizować teraz referendum dotyczące ich więzi z resztą Hiszpanii, ale jednocześnie nie ufają, że główne partie polityczne umiejętnie przeprowadzą ten proces. Z drugiej strony Hiszpania nie ułatwi Katalończykom głosowania, a każda próba podziału Hiszpanii może zostać uznana za niezgodną z zatwierdzoną po upadku dyktatury [6] [pl] Francisco Franco konstytucją z 1978 roku.

Pomijając różnice kulturowe, wielu Katalończyków widzi w niepodległości od Hiszpanii okazję do stworzenia nowego państwa, które byłoby bardziej wydajne, demokratyczne, przejrzyste i innowacyjne. Niepodległa Katalonia mogłaby znacznie różnić się od dzisiejszej Hiszpanii borykającej się z kryzysem gospodarczym, nepotyzmem politycznym i brakiem transparentnej władzy.

Ale czy niepodległa Katalonia mogłaby doprowadzić do rozpadu panującego w Hiszpanii od późnych lat siedemdziesiątych establishmentu politycznego? Optymiści wierzą, że tak. Na przykład powszechnie dyskutuje się [7] [en] o rentowności niepodległej Katalonii i podkreśla, że będzie ona możliwa w przypadku istnienia niewielu barier handlowych. Ale rentowność nie zależy tylko od posiadania wystarczających zasobów. Ekonomista Jordi Galí [8] [en] napisał w artykule opublikowanym w gazecie katalońskiej a przetłumaczonym na angielski przez Wilson Initiative [9] [cat, en]:

This report [“World Bank's Doing Business”] and other similar ones, such as the World Competitiveness Report, only confirm what is evident for any business manager: the Spanish institutional framework is far from being ideal for the generation of wealth based on productivity. The building of a new State offers, therefore, a unique opportunity to start, from scratch, an ambitious and engaging process that looks to the future without being weighted down by the past.

Raport Banku Światowego „Doing Business” i inne podobne sprawozdania, jak np. Światowy Raport Konkurencyjności (World Competitiveness Report), potwierdzają to, co jest oczywiste w świecie biznesu: istniejące tradycyjne struktury hiszpańskie nie pozwalają na większą produktywność i tym samym spowalniają rozwój kraju. Stworzenie nowego państwa, które patrzy w przyszłość, nie będąc obciążone przeszłością, dałoby możliwość rozpoczęcia od zera ambitnego i interesującego procesu.

Ale jak produktywny może być kraj działający w oparciu o nepotyzm polityczny? Inspirując się książką autorstwa D. Acemoglu i J. Robinson pt. Dlaczego upadają narody (Why Nations Fail [10] [en]), Adrià Alsina [11] napisał w internetowej gazecie katalońskiej e-notícies [12] [ca] o konieczności zmian w strukturze władzy katalońskiej:

Les elits extractives controlen el poder públic i les grans empreses de serveis, i formen una casta que absorbeix la riquesa del país tal com faria un paràsit amb el seu hoste. Ho disfressen d’interès nacional, servei públic o protecció de la indústria local, però sempre es tracta de la mateixa protecció de privilegis minoritaris per davant dels interessos de la majoria.

Elity rządzące kontrolują władzę polityczną i duże firmy usługowe, tworząc kastę absorbującą bogactwo kraju, niczym pasożyt wykorzystujący swego żywiciela. Nazywają to interesem narodowym, służbą publiczną lub ochroną lokalnego przemysłu, ale zawsze chodzi o stawiane interesów mniejszości ponad dobro większości.

W kolejnym artykule [13] [ca] dodaje:

Si Catalunya assoleix l’estat propi, tindrà l’oportunitat de desfer-se d’aquest jou, però també podria ser que simplement substituís unes elits extractives per unes altres.

…I aquesta estructura és la que tenim l’oportunitat de canviar en els propers anys: La desastrosa connivència entre elits econòmiques i polítiques que ens ha portat al desastre. A la bombolla immobiliària finançada per bancs semi-públics al servei dels polítics i dels constructors, a que la majoria de grans empreses catalanes encara datin de l’època de Franco.

Jeśli Katalonii uda się stworzyć własne państwo, będzie miała możliwość pozbycia się jarzma, ale możliwe jest, że jedynie zamieni jedną elitę rządzącą na drugą.

… Mamy możliwość zmienić w najbliższych latach istniejącą sytuację, tę katastrofalną w skutkach zmowę elit gospodarczych i politycznych, która doprowadziła do bańki spekulacyjnej na rynku nieruchomości spowodowanej przez półpubliczne banki na usługach polityków oraz właścicieli przemysłu budowlanego. Większość znaczących firm kataloński pamięta jeszcze czasy Franco.

Niektórzy wątpią, że ta zmiana jest możliwa z centroprawicowym skrzydłem partii CiU na czele.

Na blogu [14] i Twitterze @CiUensRoba [15] [CIU nas okrada], który śledzi 6 810 osób, można przeczytać:

Catalunya es mereix una independència sense lladres. CiU ens ha robat llibertats, sobirania, identitat, benestar… i ho continuarà fent!

Katalonia zasługuje na niepodległość bez złodziei. CiU kradnie nam wolność, suwerenność, tożsamość, dobrobyt … i będzie to dalej robić!

Inni podkreślają, że walka z korupcją jest ważniejsza niż niepodległość od Hiszpanii.

@Moragasanti [16]: Al Oasi catala no hi han Datils (pel poble, clar) Volem la Independencia, pero amb la motxilla de la nostra corrupció política A sobre? Bdia

@Moragasanti [16]: W katalońskiej oazie nie ma daktyli (oczywiście dla ludzi). Chcemy niepodległości, lecz czy z polityczną korupcją na naszych barkach?

@afarrasc [17]: Els jutges han esperat el #25N+2 x imputar dirigents PSC per presumpta corrupció La indèpendència judicial és més urgent que la de Catalunya

@afarrasc [17]: Sędziowie czekali aż do #25N+2 [18] [czyli 2 dni po wyborach 25 listopada, przyp. A. Towarek], by postawić przywódcom PSC zarzuty domniemanej korupcji. Niezawisłość sądów jest sprawą pilniejszą niż niezależność Katalonii.

Niepodległość Katalonii zakwestionowałaby istniejący porządek polityczny i gospodarczy regionu. Wydaje się jednak, że potrzeba by więcej niż referendum, by wstrząsnąć istniejącym rozkładem sił oraz układy społeczne. Czy powinien być to pierwszy krok na drodze do zmian?

ISN logo [19]Ten post i jego tłumaczenia na hiszpański, arabski i francuski zostały zlecone przez organizację International Security Network (ISN) w ramach partnerstwa do poszukiwania głosów obywatelskich dotyczących stosunków międzynarodowych i kwestii bezpieczeństwa na całym świecie. Ten post został opublikowany po raz pierwszy [20] [en] na blogu ISN blog [19] [en]. Przeczytaj [21] [en] podobne historie.