- Global Voices po polsku - https://pl.globalvoices.org -

Zupełnie odmienne losy dwóch laureatów Nagrody Nobla z Chin

Kategorie: Azja Wschodnia, Chiny, Literatura, Media obywatelskie, Polityka, Prawa człowieka, Protesty, Wolność słowa

Tegoroczny zdobywca literackiej Nagrody Nobla, Mo Yan, udał się do Sztokholmu, aby ją odebrać. Natomiast laureat pokojowej nagrody Nobla z 2010 roku, Liu Xiaobo, nadal przebywa w chińskim więzieniu, a jego żona Liu Xia w areszcie domowym.

Liu Xia, po raz pierwszy od 26 miesięcy, udzieliła wywiadu – wreszcie udało jej się porozmawiać z dziennikarzem Associated Press, który potajemnie wślizgnął się się do jej mieszkania kiedy ochrona korzystała z przerwy na lunch. Podczas rozmowy kobieta rozpłakała się i stwierdziła: „Żyjemy w miejscu pełnym absurdów [1]”.

Rzeczywiście to absurd. Mo Yan (pseudonim literacki, który dosłownie znaczy „Nie mów”) pojawił się wczoraj, 6 grudnia 2012 roku, na konferencji prasowej i powiedział, że cenzura jest nieunikniona [2], i że nie poprze petycji w sprawie Liu Xiaobo. Niemniej jednak 134 laureatów Nagrody Nobla, tegorocznych i tych z poprzednich lat, zorganizowało [3] akcję mającą nakłonić prezydenta Chin Xi Jinpinga do zwolnienia Liu Xiaobo z więzienia na początku grudnia. Mo Yan oczywiście petycji nie podpisał [4].

Liu Xia bursted into tears and said, "We live in such an absurd place". Screen capture from Now TV news. [5]

Liu Xia rozpłakała się i stwierdziła: „Żyjemy w miejscu pełnym absurdów”. Zdjęcie pochodzi z Now TV news.

Podczas gdy Mo Yan jest zwycięzcą po każdym względem, Liu Xiaobo, który zdecydował się mówić głośno o demokracji i sprzeciwić się politycznej niesprawiedliwości, został skazany na karę jedenastu lat więzienia, a jego żona na dwa lata aresztu domowego. Liu zdobył Nagrodę Nobla, ale stracił wszystko.

W istocie, większość obywateli Chin nie miała nigdy szansy dowiedzieć się, że Liu Xiaobo jest pierwszym chińskim noblistą, bowiem informacja ta nie pojawiła się nigdy w oficjalnych mediach. Ostatnia wypowiedź Liu Xii również nie została opublikowana online, jako że nazwisk Liu Xiaobo i jego żony nie da się odnaleźć w [kontrolowanej] chińskiej sieci.

Reakcje internautów

Na portalu Twitter grupa dysydentów deliberuje nad absurdalną sytuacją panującą w Chinach. Hu Jia opisał [6] [zh] swoje doświadczenia:

上午遭到门口便衣们拦截。当我质问看守们为什么要做奴才,他们的回应居然是“当奴才比当汉奸强。”9月18日我因十八大被开始软禁时,国保们有过类似表述。我问他们今天是否因为刘霞。他们露出得意之情。刘霞发声我被软禁,荒诞吗。

Zostałem zatrzymany przez tajną policję, rankiem, w wejściu do budynku, w którym mieszkam. Zapytałem ich jak to jest, że ludzie decydują się na bycie niewolnikami, a oni odpowiedzieli „lepiej być niewolnikiem niż zdrajcą”. Od 18 września przebywałem w areszcie domowym ze względu na osiemnasty krajowy zjazd Komunistycznej Partii Chin, policjanci wspomnieli coś na ten temat. Dzisiaj zapytałem ich czy zwiększenie kontroli bezpieczeństwa jest związane z Liu Xią, a na ich twarzach pojawił się uśmiech. Kiedy Liu Xia zabiera głos jestem przetrzymywany w domu.

Jian Alan Huang zwrócił uwagę [7] na to [zh], że absurd leży w charakterze autorytarnego państwa:

在极权社会,每个人都像雨打的浮萍一样无力掌握自己的命运。刘霞无力抗拒2年多的软禁,只能哭诉;冯小刚无力拍摄1962,只能拍一部1942装逼;莫言无力改变审查制度,只能以词藻合法化之聊以自慰。

W społeczeństwie autorytarnym wszyscy obywatele są jak pyłki na wietrze i żadne z nich nie ma kontroli nad swoim losem. Liu Xia nie może nic poradzić na nałożony na nią dwuletni areszt domowy, może tylko płakać; Fung Xiagang nie może wyprodukować filmu opowiadającego o wydarzeniach 1962 roku (Wielki skok naprzód), ma pozwolenie jedynie na nakręcenie obrazu na temat 1942 roku (Wojna chińsko-japońska); Mo Yan nie może wpłynąć na istnienie cenzury, może je tylko legitymizować, dla własnej wygody.

Choć mikroblogerzy nie mogą rozmawiać o Liu Xii na popularnym forum Sina Weibo, wielu z nich głośno krytykuje tchórzostwo Mo Yana [zh].

红尘三过客:@莫言 说的完全是屁话:“每个国家都有言论审查。”——但世界上只有一个国家将诺奖得主关在狱中。只要有一个作家因为写作而坐牢,这个国家就没有真实的言论自由。“刘大嗑吧不能在自己的国度里自由地生活和出版,那么我们也不能够为今年的诺贝尔文学奖的荣誉感到欣喜。”

@Three passerby in the earthy world [8]: @Mo Yan pieprzy głupoty: „cenzura funkcjonuje w każdym kraju” – ale tylko jeden kraj na świecie wsadza do więzienia laureata nagrody Nobla. Jeśli pisarz zostaje zamknięty w więzieniu z powodu tego co pisze, to znaczy, że w naszym kraju nie ma wolności słowa. Jeśli Liu Xiaobo nie może swobodnie pisać i publikować we własnej ojczyźnie, to znaczy, że nie powinniśmy cieszyć się i być dumni z tegorocznej literackiej nagrody Nobla.

浩淼-mma:莫言巧妙的用必然来界定审查的结果,从而得出审查对文学、对言论并无影响,这太无耻了。舞蹈家戴着镣铐的舞蹈,一样比我无任何约束跳的好,但若没有任何束缚,舞蹈家会有更大的发挥空间,会有更大的可能跳出伟大的作品,这是常识,莫言的粉饰只能让人鄙视。

@Hao Miao – mms [9]: Mo Yan użył słowa „nieunikniona” do określenia cenzury i doszedł do wniosku, że jej istnienie nie wpływa negatywnie na samą literaturę – to dopiero bezczelność. Tancerze tańczący ze stopami zakutymi w łańcuchy tańczą lepiej niż ci bez łańcuchów… a jednak szkopuł w tym, że bez łańcuchów tancerz zatańczy jeszcze lepiej. To kwestia zdrowego rozsądku. Retoryka Mo Yana jest obrzydliwa.

郑焰12:作为语言工作者,他偷换了国家机器审查和媒体自我核查的概念。并不高明。显得油滑且蠢。但如此处境的人要想在回国后安全生活,莫不是带着镣铐起舞。

@Zhen Yen12 [10]: Jako osoba pracująca z językiem potajemnie zamienił cenzurę narzuconą przez państwo i autocenzurę stosowaną przez media. To nie jest mądre zachowanie i sprawia, że wychodzi na głupca. Jednak, aby mieć pewność, że bezpiecznie dotrze do domu, musi tańczyć z łańcuchami na nogach.

梦幻似泡影:莫言先生的获奖致辞组织上审查过关了吧。

@Dreamlike shadow [11]: To oczywiste, że wypowiedź Mo Yana została wcześniej ocenzurowana przez partię.

Wu Zuo Lai, znany komentator newsów posłużył się logiką Mo Yana i napisał [12] [zh] dla niego przemówienie:

我替莫言写感言:感谢祖国感谢党创造了一个时代的苦难,所谓国家不幸诗人幸,这样的苦难与离奇,超想象,使我的作品获得丰富的土壤,如果中国人民过得与北欧人民一样的幸福,就没有我莫言今天在这儿获奖,感谢苦难,感谢党,对不起我的父老乡亲,因为我只能用文学话说,现实中我如此怯懦,无法面对真相说话,我忏悔!

Piszę przemówienie, które Mo Yan powinien wygłosić przy okazji odbierania nagrody Nobla: Dziękuję mojej ojczyźnie i dziękuję KPC za wykreowanie tego cierpienia. To nieszczęście dla naszego kraju, ale jednocześnie pomyślność dla poety. Takie cierpienie i absurdalna sytuacja przekracza ludzką wyobraźnię, a moje pisarstwo wyrosło na tej żyznej glebie. Gdyby obywatele Chin wiedli tak szczęśliwe życie jak mieszkańcy północnej Europy, to Mo Yan nie przemawiałby przy okazji odbierania tej nagrody. Jestem wdzięczny za to całe cierpienie i dziękuję partii. Wybaczcie towarzysze, mogę wypowiadać się jedynie poprzez literaturę, w rzeczywistości jestem tchórzem i nie potrafię powiedzieć prawdy. Żałuję, że taki jestem.