28 marca Bułgaria oficjalnie ogłosiła wstrzymanie budowy swojej najnowszej elektrowni jądrowej (NPP) „Belene”. Po wielu latach dyskusji ale i inwestycji sięgających ponad pół miliarda euro, parlament wstrzymał kontrowersyjny projekt. Decyzja została ogłoszona nie tylko przez media główne, ale również przez bułgarskiego ministra spraw zagranicznych Nikolaya Mladenova, który który poinformował na Twitterze, że [1]:
@nmladenov [2]: #Bułgaria [3] zawiesza kontrowersyjny plan budowy elektrowni jądrowej #Belene [4], który w ciągu ostatnich 31 lat pochłonął setki milionów..
[5]Screenshot strony „Europejska kampania na rzecz wstrzymania budowy elektrowni jądrowej w strefie występowania trzęsień ziemi w Belene, w Bułgarii”.
Długotrwała walka [6] dotyczy wspólnego przedsięwzięcia z Rosją [7] [ru], które ma być zrealizowane na terenie aktywnym sejsmicznie. Aktywiści przez cały czas popierają podnoszenie świadomości na temat ryzyka budowy elektrowni jądrowej w tym regionie, wspominając trzęsienie ziemi w regionie Vrancea z 1977 roku [8] [en], które spowodowało śmierć ponad 1600 osób. W wyniku tego trzęsienia śmierć poniosło 120 osób w Swisztowie, jednym z większych miast w tym regionie, oddalonym 14 km od miejsca budowy; trzęsienie ziemi z 1977 roku zniszczyło również budynki w Belene, oddalone zaledwie 3 km od miejsca budowy elektrowni.
Raport na temat ryzyka wystąpienia ruchów sejsmicznych [9], przygotowany przez aktywistów Greenpeace we współpracy z Green Policy Institute w Bułgarii i opublikowany na stronie przeciwko budowie elektrowni jądrowej „BeleNE”, pokazuje, że poprzedni raport był nierzetelny i nie zawierał rzeczywistego oszacowania ryzyka. Dlatego też, w podsumowaniu stwierdzono, że nie istnieje dowód, by sądzić, że strefa jest asejsmiczna i wezwano do odwołania projektu.
Również inne aspekty stały się przedmiotem kontrowersji w sprawie Belene. Edvin Sugarev [10], były poseł, rozpoczął głośną dyskusję na swoim blogu svobodata.com [11] [bg] (tłumaczonym jako “wolność”):
Започваме тази гражданска дискусия в момент, в който страната ни е на ръба, отвъд който следва срив: срив на геополитическите ни приоритети, срив на шансовете да се превърнем в нормална европейска страна, срив отново към руската орбита на влияние. Над България е упражнен огромен натиск да бъде подписан протокол 12 от договора за АЕЦ “Белене” – с което този проект става необратим, а нашата енергийна и политическа зависимост от Русия – също. Доколкото можем да съдим по изявленията на българския премиер, управляващите вече са се поддали на натиска – и реално са предали българските национални интереси. Като българи сме длъжни да направим всичко, което е по силите ни, за да не позволим това предателство да стане факт – и то да определя оттук нататък дневния ред на България.
To stanowisko zostało poparte też przez znanego dziennikarza i blogera Ivo Indjeva [12]. Jest on znany z zagorzałej walki przeciwko budowie elektrowni jądrowej. To on był pierwszą osobą spoza rządu, która została poinformowana [13] [bg] osobiście przez premiera o odwołaniu budowy elektrowni. Wczoraj Indjev zastanawiał się [14] [bg]:
След СССР и неговата проекция в Белене отиде в небитието- накъде сега?
Użycie nazwy „Związek Radziecki” w odniesieniu do Rosji nie jest przypadkowe: wyrażając swoje stanowisko [15] [bg], Indjev często określa Rosję w sposób, który podkreśla jej imperialistyczne żądze w stosunku do byłej „16republiki”, jak zwykło się nazywać Bułgarię. Indjev odnosi się do rosyjskiego rządu jako do „rosyjskiej mafii”.
Te prowokacyjne słowa sprawiły, że stał się on czarną owcą w mediach, jednak jego słowa potwierdzają ostatnie przecieki dokumentów na stronie Stratfor. Bivol, bułgarski analizator (bułgarski partner WikiLeaks) informuje [16] [bg] o spotkaniu w kwietniu 2009 roku pomiędzy ówczesnym premierem Bułgarii, Sergeiem Stanishevem [17] i rosyjskim „ministrem przestępczości zorganizowanej”, Yurim Luzhkovem [18]. To właśnie tak określa się tego drugiego [19] na stronie Stratfor, jako iż był on odpowiedzialny za specjalny budżet przeznaczony przez Kreml na utrzymanie stosunków z osobami związanymi z zorganizowaną przestępczością w Rosji. Wynik tego spotkania został uznany za „negocjacje, mające na celu wzrost zaangażowania Rosji w projekt budowy elektrowni ‘Belene'”.
Po ogłoszeniu wstrzymania budowy elektrowni jądrowej „Belene”, media ogłosiły, że na tym miejscu powstanie elektrownia gazowa, gdzie dostawcą gazu będzie Rosja. 30 marca, przedstawiciele Bułgarii, z nowo mianowanym ministrem gospodarki i energetyki Delyanem Dobrevem na czele, spotkali się ze swoimi odpowiednikami z rosyjskiego ministerstwa w celu przyjaznego i dyplomatycznego przedyskutowania wyjścia z obecnej sytuacji, jako że Bułgaria musi wypłacić Rosji odszkodowanie w wysokości 1 miliarda euro [20] [ru] za wstrzymanie projektu budowy. Spotkanie wywołało falę sarkastycznych komentarzy na Twitterze, Ognyan Georgiev (@OGeorgiev) tweetuje [21]:
@OGeorgiev [22] Бедни, бедни Добрев. Руснаците ще го сдъвчат и изплюят. Опасявам се от тази визита. #belene [23]
[24]Podręcznik „Naucz się rosyjskiego w jeden dzień”. Zdjęcie z @OGeorgiev, CC-by-SA 3.0
Z dobrego serca, @OGeorgiev umieścił również na Twitterze [25] zdjęcie z podręcznika rozmówek „Naucz się rosyjskiego w jeden dzień”, życząc powodzenia Dobrevowi.
Reakcje po oficjalnym oświadczeniu były mieszane. Andrew MacDowall, dziennikarz piszący o Bałkanach, informuje na Twitterze [26]:
@andrewmacdowall [27]: Projekt elektrowni #atomowej [28] #Belene [4] został porzucony. Czy to już koniec trwającej cztery dekady sagi? NPP mogła podnieść notowania #Bułgarii [3] http://t.co/ITf1IOhn
Wielu Bułgarów wierzy, ze NPP mógłby pomóc krajowi w obniżeniu ciągle rosnących cen prądu. Także powstaje teraz pytanie: Jak odzyskać pieniądze, które zostały zainwestowane w zaniechany projekt? Hristo Ivanov (@cipisec) stwierdza [29] z ironią:
@cipisec [30]: а ся ми вдигнете осигуровките,за да ги избиете RT: @nmladenov:#BG suspends #Belene that has cost hundreds of millions for the last 31 years…
Inni sugerują [31], że budowa reaktora to tylko manewr polityczny:
Как Ви се струва обаче хипотезата, че всъщност цялото протакане на решението за Белене през последните 2-3 години е било нарочно за пред „публиката“, колкото да се стигне до завършването междувременно и изплащането му на реактора – така че сега да сме в положение с готов и платен реактор и следователно, да бъде почти неизбежно слагането му в Козлодуй? […] Ако се бяхме отказали от АЕЦ Белене още преди 2-3 години, такъв вариант би бил много малко вероятен.
Rzeczywiście, jak ogłosił premier, Bułgaria musiałaby zainwestować tylko 140 milionów euro [32] [bg], by ukończyć budowę reaktora. Sarkastyczna strona internetowa Не!Новините (NotNews) znajduje inne wytłumaczenie [33] [bg] dla tego, co ma powstać w miejscu „Belene”: ogromny fermentator na rakyję [34] [en], słynny tradycyjny napój alkoholowy (zawartość alkoholu wynosi od 40° do ponad 60°).