23. lutego sędziowie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wydali historyczny wyrok, jednomyślnie potępiając Włochy za przechwycenie i deportację imigrantów z Afryki Subsaharyjskiej, co stanowiło jawne pogwałcenie międzynarodowych konwencji i traktatów, których Włochy są sygnatariuszem.

Uchodźcy z Afryki, zdjęcie: Vito Manzari na Flickr, licencja CC-By

Blog Unione di Ritti Umani przytacza fakty [it] :

 Il caso Hirsi e altri contro Italia riguarda la prima operazione di respingimento effettuata il 6 maggio 2009, a 35 miglia a sud di Lampedusa, in acque internazionali. Le autorità italiane hanno intercettato una barca con a bordo circa 200 somali ed eritrei, tra cui bambini e donne in stato di gravidanza. Questi migranti sono stati presi a bordo da una imbarcazione italiana, respinti a Tripoli e riconsegnati, contro la loro volontà, alle autorità libiche. Senza essere identificati, ascoltati né preventivamente informati sulla loro reale destinazione. I migranti erano, infatti, convinti di essere diretti verso le coste italiane. 11 cittadini somali e 13 cittadini eritrei, rintracciati e assistiti in Libia dal Consiglio italiano per i rifugiati dopo il loro respingimento, hanno presentato un ricorso contro l’Italia alla Corte Europea, attraverso gli avvocati Anton Giulio Lana e Andrea Saccucci, dell’Unione forense per la tutela dei diritti umani.

GiulioL opisał na swoim blogu ilmalpaese.wordpress.com przebieg operacji po dotarciu do Trypolisu [it]:

 Sul molo di Tripoli li aspettava la polizia libica, con i camion container pronti a caricarli, come carri bestiame, per poi smistarli nelle varie prigioni del paese. A bordo di quelle motovedette c’era un fotogiornalista, Enrico Dagnino, che ha raccontato la violenza di quell’operazione. Poi fu censura.

Te działania świadczyły o niezastosowaniu zasad rządzących traktowaniem osób uciakających przed niebezpieczeństwem, co wyjaśnia Henry Oliver na swoim blogu ukhumanrightsblog [en]:

 The return involved a violation of Article 3 (Anti-torture and inhumane treatment), Article 4 of Protocol 4 (collective expulsion of aliens), and  Article 13 (right to an effective remedy). The patrols that returned migrants to Libya were in breach of the non-refoulement principle.

T-shirt imigranta z napisem "Jestem imigrantem używającym wody i mydła", noszony, by uniknąć ataków, Cristiano Corsini na Flickr, licencja CC-by

Były rząd włoski, tworzony przez partię Silvio Berlusconiego, Popolo della libertà (Lud Wolności) oraz radykalną partię prawicową Umberto Bossiego, Liga Północna, stworzył swoisty prawny arsenał i mechanizmy działania przeciwko imigrantom we Włoszech, wielokrotnie potępiane przez przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego i Kościoła katolickiego. Polityka antyimigracyjna Włoch była także krytykowana jako niezgodna z traktatami europejskimi.
Gabriele Del Grande na blogu fortresseurope.blogspot.com publikuje informacje o działaniach swojego stowarzyszenia obrońców praw imigrantów, które stworzyło wiele raportów, relacji i filmów na temat traktowania uchodźców we Włoszech, a także w innych krajach Europy. Opisuje on życie w libijskich więzieniach [it] za czasów niedawnego reżimu:

 Siamo a Misratah, 210 km a est di Tripoli, in Libia. E i detenuti sono tutti richiedenti asilo politico eritrei, arrestati al largo di Lampedusa o nei quartieri degli immigrati a Tripoli. Vittime collaterali della cooperazione italo libica contro l’immigrazione. Sono più di 600 persone, tra cui 58 donne e diversi bambini e neonati. Sono in carcere da più di due anni, ma nessuno di loro è stato processato. Dormono in camere senza finestre di 4 metri per 5, fino a 20 persone, buttati per terra su stuoini e materassini di gommapiuma. Di giorno si riuniscono nel cortile di 20 metri per 20 su cui si affacciano le camere, sotto lo sguardo vigile della polizia. Sono ragazzi tra i 20 e i 30 anni. La loro colpa? Aver tentato di raggiungere l’Europa per chiedere asilo.

Blog observatoirecitoyen.over-blog.org ujawnia, że:

Zasada non-refoulement, zawarta w Konwencji dotyczącej statusu uchodźców z 1951 roku, zabrania odsyłania osoby do kraju, w którym jej życie lub wolność osobista mogą być zagrożone. …

Ok. 600 migrantów zostało przechwyconych na otwartym morzu i niezwłocznie odesłanych pomiędzy majem a lipcem 2009 roku, głównie do Libii, kraju, w którym “każda zatrzymana osoba może być poddana bardzo złemu traktowaniu” lub zostać deportowana do kraju, w którym takie ryzyko istnieje – jak uważa CPT (Comité de prévention de la torture, Komitet Zapobiegania Torturom).

Komitet nie neguje “prawa suwerennych państw do ochrony swoich granic i kontrolowania imigracji”, jednak Włochy powinny zrewidować swoje procedury, aby zapewnić przybywającym imigrantom podstawową pomoc oraz możliwość złożenia prośby o azyl.

Niestety, Włochy nie są jedynym krajem europejskim, który stosuje przymusowe, zbiorowe deportacje. Stowarzyszenie sygnalizuje [it]:

 Dal 1988 sono morte lungo le frontiere dell'Europa almeno 18.058 persone. Di cui 2.251 soltanto dall'inizio del 2011. Il dato è aggiornato al 7 dicembre 2011 e si basa sulle notizie censite negli archivi della stampa internazionale degli ultimi 23 anni. Il dato reale potrebbe essere molto più grande. Nessuno sa quanti siano i naufragi di cui non abbiamo mai avuto notizia. Lo sanno soltanto le famiglie dei dispersi, che dal Marocco allo Sri Lanka, si chiedono da anni che fine abbiano fatto i loro figli partiti un bel giorno per l'Europa e mai più tornati.

Z kolei Paolo Lambruschi napisał [it] na stronie dziennika Włoskiej Konferencji Episkopalnej:

E, cosa che interessa tutta l’Ue, andranno riviste le operazioni Frontex di pattugliamento del Mediterraneo perché per la prima volta viene equiparato il respingimento di gruppi alla frontiera e in alto mare allé espulsioni collettive. A 22 ricorrenti su 24, 11 somali e 13 eritrei, l’Italia dovrà versare un risarcimento di 15 mila euro più le spese processuali. Gli altri due sono morti.

Raport przedstawiający argumentację oraz wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dostępny jest tutaj.

Gabriele Del Grande na fortresseurope.blogspot.com podsumowuje :

Un giorno a Lampedusa e a Zuwarah, a Evros e a Samos, a Las Palmas e a Motril saranno eretti dei sacrari con i nomi delle vittime di questi anni di repressione della libertà di movimento. E ai nostri nipoti non potremo neanche dire che non lo sapevamo. Di seguito la rassegna completa e aggiornata delle notizie, dal 1988 a oggi. Per un'analisi delle statistiche, frontiera per frontiera, leggete la scheda Fortezza Europa.