- Global Voices po polsku - https://pl.globalvoices.org -

Serbia: pierwsze reakcje na uniewinnienie Sandora Kepiro

Kategorie: Europa Wschodnia i Środkowa, Serbia, Węgry, Historia, Media obywatelskie, Prawa człowieka, Prawo, Tożsamość etniczna i rasowa, Wojny i konflikty

W poniedziałek 18 lipca 2011, sąd w  Budapeszcie uniewinnił 97-letniego Sandora Kepiro [1], węgierskiego kapitana policji, który pełnił tę funkcję podczas II wojny światowej, odbywając służbę w okupowanej Serbii. Do nie dawna był jednym z  “najbardziej ściganych nazistów.” [2] Został oskarżony o zbrodnie przeciwko Serbom, Żydom i Rumunom podczas napaści na Novi Sad – masakry [3] popełnionej przez Węgrów w styczniu 1942.

Serbski portal informacyjny B92 opublikował artykuł opisujący te wydarzenia. Donosi [4]:

Według aktu oskarżenia, uczestniczył w zbrodni, która miała miejsce w miejscowości Novi Sad i okolicach. Co najmniej 1,200 Serbów, Żydów i Romów  zostało wrzuconych do rzeki pomiędzy 21 a 23 stycznia, 1942.
Pod koniec wojny, Kepiro został skazany na 10 i 14 lat w więzieniu za te zbrodnie, jednak uniknął więzienia ratując się ucieczką do Austrii a potem do Argentyny, latem 1948.
Wrócił na Węgry w 1996 by spędzić resztę swych dni w kraju narodzin.

Monument to the victims of the 1942 Novi Sad massacre. Image by Zoran Jevtovic.

Pomnik ofiar masakry popełnionej w 1942r. w Novi Sad . Zdjęcie: Zoran Jevtovic.

Nie tylko członkowie rodzin ofiar, ale też serbskie społeczeństwo jest zaszokowane tą wiadomością. Decyzja sądu wywołała liczne reakcje, zarówno w mediach mainstreamowych jak i społecznościowych.

Bruno Vekaric, zastępca serbskiego prokuratora zbrodni wojennych, miał powiedzieć [4] agencji informacyjnej TANJUG:

To wyrok pierwszej instancji i nie możemy go komentować. Oczywiście nie jesteśmy z niego zadowoleni i spodziewamy się apelacji ze strony węgierskiego prokuratora.

Dodał też, że to nie zwykle ważne by wymierzyć sprawiedliwość w imieniu ofiar.

Efraim Zurof, dyrektor Simon Wiesenthal Center, powiedział [5][sr] w Radio Free Europe:

Spodziewałem się, że sąd go skaże… jedyne pytanie brzmiało: czy i jak sąd go ukaże. Tego właśnie oczekiwałem, I myślę, że ci, którzy go wspierają oczekiwali tego samego. Uniewinnienie było dla mnie kompletnym szokiem! To parodia sprawiedliwości i okropny wyrok, który pozostawi skazę na węgierskim wymiarze sprawiedliwości. Nie ma wątpliwości, że werdykt jest obrazą dla ofiar napadu.

Ivan Ivanji, żydowski powieściopisarz, który stracił dużą część swojej rodziny podczas II Wojny Światowej i który sam przeżył Holocaust, powiedział [5] [sr]:

…Umrze w więzieniu, w szpitalu, lub jako wolny człowiek… Może Cię zaskoczę, ale niezbyt się nim przejmuję. Droga, którą wybrali nasi sąsiedzi, Węgry, państwo członkowskie Unii Europejskiej, to znacznie bardziej poważny problem.

Ana Frenkel, członkini Żydowskiej Społeczności Miejscowości Novi Sad, opisała jak Kepiro popełnił zbrodnię. Powiedziała [5] tym samym mediom:

Zorganizował to, i chodził od domu do domu ze swoimi oddziałami, gdzie własnoręcznie mordował i niszczył populację…. ale niestety, nie ma żadnego żyjącego świadka, który byłby w stanie rozpoznać Šandora Kepiro z tamtych lat. Jego mamy, ale oni – niestety – nie żyją.

Blogger Velimir Mladenovic na swoim blogu B92 cytuje [6][sr] niektóre fragmenty z książek Aleksandara Veljica, człowieka który badał okropną masakrę w Novi Sad i opublikował wiele niezbitych dowodów, takich jak oficjalne dokumenty z archiwów, zdjęcia i listy imion ofiar, ich adresy zamieszkania etc, które wskazują na to, że Sandor Kepiro uczestniczył i popełniał zbrodnię.

Poniżej parę komentarzy, które pojawiły się pod postem Mladenovica.

Sesili mówi:

[…]Własnie usłyszałam w wiadomościach, że ludzie w sali sądowej wiwatowali, gdy sąd ogłosił uniewinnienie. Ale mnie, w ten gorący letni dzień zmroziło, gdy czytałam listę imion ludzi, którzy zostali zamordowani…

kraljmajmuna zapytał:

Czy wiadomo dlaczego został formalnie uniewinniony? […]

yugaya odpowiedział kraljmajmuna:

[…] Podczas procesu większość sprzeciwów zostało wniesionych w związku z  obiektywnością i “kompetencjami” świadków przedstawionych przez prokuraturę, jak i również w związku z brakiem dowodów, które wskazywałyby na indywidualną winę sprawców, nieodpowiednimi tłumaczeniami i zagubioną dokumentacją w związku z  wstępnymi wyrokami ogłoszonymi Kepiro na Węgrzech, a według nich on został skazany [na 10 i 14 lat] za dokonane zbrodnie.

apacherosepeacock mówi:

[…] To oznacza, że został skazany, uciekł, [a potem] wrócił [na Węgry] nawet 15 lat temu, i?
Jeśli jego wyrok był prawomocny, a on uniknął więzienia uciekając [z kraju], dlaczego nie został aresztowany po powrocie?
Jako że Serbia należy do krajów o typie “bezkręgowce”, liczę na to,  że Izrael zaprotestuje w jakiś sposób.

Zdjęcie w miniaturze ukazuje pomnik upamiętniający napaść na Novi Sad w 1942, kiedy 1,300 Żydów, Romów i członków innych mniejszości, zostało utopionych w rzece Danube przez węgierską policję. Zdjęcie autorstwa użytkownika Flickr,  iLikeSpoons [7] (CC BY-NC-SA 2.0).