Rosja: Zabójstwo Jurijego Budanowa odkrywa głębokie rany wojen czeczeńskich

Zabójstwo Jurijego Budanowa, 10 czerwca 2011, byłego pułkownika armii rosyjskiej skazanego za zamordowanie osiemnastoletniej Czeczenki [ang] podczas II wojny czeczeńskiej ponownie wywołało napięcia pomiędzy grupami etnicznymi, zarówno online jak i offline, a także umocniło uczucie gorzkiego rozczarowania faktem, że w kraju tym wydaje się panować bezprawie.

Moskiewska dziennikarka, Miriam Elder opisała [ang] przypadek Budanowa jako “najgłośniejszą sprawę sądową pojedynczej osoby, która wyniknęła z wojen czeczeńskich kiedy oskarżono rosyjskie oddziały o rozpowszechnione naruszanie praw człowieka, kiedy to próbowali oni stłumić powstanie separatystyczne.” Poniżej znajduje się podsumowanie jej artykułu:

[…] Budanow został skazany w 2003r za zabójstwo Hedy Kungajewej, osiemnastoletniej Czeczenki. Utrzymywał, że wziął ją za snajpera z obozu rebeliantów, kiedy zabierał ją w 2000r na przesłuchanie. Wstępna obdukcja wykazała, że Heda była gwałcona i torturowana.

Jego sprawa była pełna nieoczekiwanych zwrotów i nieustannie reformułowanych zarzutów. Był jednym z niewielu rosyjskich żołnierzy, którzy stanęli przed sądem za naruszanie praw człowieka a wielu krytyków uważa, że ogromna uwaga jaka skupiała się na tym przypadku umożliwiła rządowi zrezygnowanie z prowadzenia dalszego dochodzenia. Budanow został zwolniony warunkowo w 2009r [ang], po odsiedzeniu 9 lat z jego dziesięcioletniego wyroku, wywołując falę protestów w Czeczenii. Jednak rosyjscy nacjonaliści wynieśli go do rangi bohatera.

O ile sprawa Budanowa jest cause célèbre dla rosyjskich nacjonalistów już od dekady to obecnie nad jego morderstwem debatują rosyjscy blogerzy z każdego ideologicznego narożnika.

W poszukiwaniu sprawców

Yuri Budanov's funeral, photo by Oleg Kashin at Twitpic

Pogrzeb Jurijego Budanowa, zdjęcie Oleg Kashin na Twitpic

Zaraz po zabójstwie, wielu blogerów zaczęło wskazywać czeczeńskiego prezydenta Ramzana Kadyrowa jako osobę, która mogłaby stać za tym morderstwem.

Alexey Navalny, popularny rosyjski aktywista na rzecz przeciwdziałania korupcji [ang], znany również ze swojej nacjonalistycznej postawy [ang] napisał [ru]:

[…] Есть все основания полагать, что эта казнь была прямо или косвенно организована той бандитской группой, которую сейчас принято называть “руководство Чеченской республики”.
По крайней мере, Р. Кадыров ранее прямо и публично заявлял о намерениях осуществить такую казнь: “мы найдем возможность воздать ему по заслугам” […]

[…] Istnieją wszelkie powody aby sądzić, że egzekucja ta została zorganizowana bezpośrednio lub pośrednio przez gang, który obecnie działa pod nazwą “rząd Republiki Czeczenii”. Przynajmniej Ramzan Kadyrow publicznie oznajmił wcześniej, że ma zamiar przeprowadzić taką egzekucję: “znajdziemy sposób aby dać mu to na co zasłużył [ru].”[…]

Bloger efa2007, zaprezentował bardziej ogólne wyjaśnienie [ru]:

виноват тот, кто сделал все от себя зависящее, что бы эта ситуация состоялась, что бы конфликт становился все более и более межнациональным, кто манипулирует людьми как фигурками на шахматной доске сидя на вершине выстроенной им вертикали. В ней мы все заложники – и русские и чеченцы, и военные и мирные граждане, и бандиты и честные люди – всех держит намеренно на крючке банда бывших КГБ-шников, захвативших страну – это их единственный способ управления людьми, они по-другому просто не умеют и ситуация избирательности выгодна им – бояться должны все.

Winić należy tych, którzy doprowadzili do tej sytuacji, do tego konfliktu, który wdziera się coraz bardziej między różne grupy etniczne, tych, którzy znajdują na szczycie drabiny własnej konstrukcji, manipulując ludźmi jak gdyby byli oni pionkami na szachownicy. Wszyscy jesteśmy tutaj zakładnikami – Rosjanie i Czeczeni, wojskowi i cywile, kryminaliści i uczciwi ludzie – każdy jest obserwowany przez gang składający się z ludzi należących niegdyś do KGB, którzy przejęli kraj – to ich jedyny sposób na rządzenie ludźmi, po prostu nie znają innej drogi, a sytuacja selektywności tylko im sprzyja – każdy musi się bać.

Nie do końca oficjalna wersja mówiąca, że Budanow mógł zostać zabity przez nacjonalistów – którzy uważają go za coś w rodzaju ikony – została jednogłośnie odrzucona przez rosyjskich blogerów.

Kto jest bezkarny?

Jak w każdym innym przypadku debat na temat wojny, znaczna część dyskusji skupia się na tym czy traktować Budanowa jak bohatera czy przestępcę.

Pytanie zadane przez fotoblogera aleshru – “Powiedzcie mi proszę, dlaczego Budanow może być postrzegany jako bohater? Naprawdę chciałbym wiedzieć.” – zyskało prawie 420 odpowiedzi. W dodatku do powszechnej opinii mówiącej, że Budanow zabił Kungajewę bo myślał, że była snajperem, bloger max_kozhevnikov napisał [ru] o sytuacji, kiedy działania Budanowa uratowały życie 160 żołnierzom (nagroda, którą za to otrzymał została mu zabrana po tym jak skazano go za zabójstwo Kungajewej).

Jednakże Czeczeni patrzą na sprawę Budanowa z innej perspektywy. Vainakh's Veras, północnokaukaska grupa Vkontakte.ru z ponad 8 tysiącami członków użyła [ru] następujących słów aby podkreślić istotę wydarzenia z 10 czerwca:

Буданов был символом насилия в Чечне,угнетения и покорения Чечни! Да ,сам по себе он всего 0.00001 % от тех кто заслуживает отомщения за геноцид в Чечне. Но его смерть – это идеологическая победа над всей зверствовавшей российской армией! СЕГОДНЯ БЫЛО УБИТО ЧУВСТВО БЕ3НАКАЗАННОСТИ РОССИЙСКОЙ ВОЕНЩИНЫ! запомни,Кавказ!

Czeczenii postrzegali Budanowa jako symbol przemocy, ucisku i podboju Czeczenii! To prawda, że on jeden jest niczym, zaledwie 0,00001 % tych, którzy zasługują na zemstę za ludobójstwo w Czeczenii. Ale ta śmierć jest ideologicznym zwycięstwem nad całą zbrodniczą armią rosyjską! DZISIAJ UCZUCIE BEZKARNOŚCI ELITY ARMII ROSYJSKIEJ ZOSTAŁO ZGŁADZONE! Pamiętaj o tym, Kaukazie!

Z drugiej strony, rosyjscy nacjonaliści wierzą, że to czeczeńscy separatyści cieszą się bezkarnością. Nacjonalistyczny bloger kon-budennogo napisał [ru]:

Проблема в том, что при Путине у нас судят только Будановых, Ульманов и Аракчеевых, а если стороне, против которой их послало воевать государство, его приговоры не нравятся, то их еще и убивают. Где суды против бандитов, державших русских рабов в Чечне? Они где-то проходят? […] Где суды против убийц русских стариков? Против тех, кто держал заложников? В нашем государстве подобные суды невозможно даже представить.

Problem jest taki, że pod rządami Putina tylko tacy jak Budanow, Ulman, Arakczejew [Eduard Ulman (ang) i Siergiej Arakczejew skazani za przestępstwa wojenne] trafiają do sądu. Jednocześnie, jeżeli strona przeciwko której zostali wysłani do walki za swój kraj nie zaakceptuje wyroku, zostają zabici. Gdzie podziały się procesy kryminalistów przetrzymujących rosyjskich niewolników w Czeczenii? […] Gdzie podziały się procesy morderców starszych Rosjan? I tych, którzy brali zakładników? W naszym kraju niemożliwe jest nawet wyobrażenie sobie takiego rodzaju procesów.

utnapishtim2008 skomentował [ru] kwestię czy po stronie czeczeńskiej byli skazani za przestępstwa wojenne:

Их там полно, просто потом перестали пленять – местные присяжные оправдывают, мочат и все тут.

Jest ich wielu, dopiero po jakimś czasie przestali trzymać ich w niewoli – lokalna ława przysięgłych orzekała o ich niewinności, następnie ich [zabijano] i tyle.

W długim poście na temat zbrodni wojennych, narodowości i honoru oficerów, użytkownik portalu LJ colonelcassad podsumował [ru]:

Моя позиция проста – наши предки смогли оказаться выше чувства мести, можем и мы. Не месть нужна, а суд – беспристрастный и неотвратимый. Именно отсутствие неотвратимости государственного возмездия вызывает к жизни фрагментарные призывы к мести, как орудия справедливости.

Moje zdanie jest proste – nasi przodkowie byli ponad pragnieniem zemsty i my również możemy się na to zdobyć. Zemsta nie jest nam potrzebna, potrzebujemy sądu – bezstronnego i niezawisłego. To brak nieuniknionej kary zadanej ze strony państwa jest powodem pojawiania się zemsty jako narzędzia do wymierzania sprawiedliwości.